Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2024 - 2024
| Su ürünleri yetiştiriciliğinde rutin uygulamalar (nakil, elleme, aşılama vb.) balıklar üzerinde stres oluşturma potansiyeline sahiptir. Bundan dolayı balıkların bu gibi uygulamalara tabii tutarken anestezi altına alınması gerekmektedir. Literatürde hâlihazırda uygulanan birçok sentetik ve doğal anestezik ajan bulunmaktadır. Sentetik antesteziklerin hem balık sağlığı ve refahı açısından hem de bir sonraki tüketimde insan sağlığı açısından bir takım sakıncaları daha öncesinde bildirilmiştir. Dolayısıyla araştırmacılar sentetik anestezik ajanların yerine ikame edebilecek doğal esansiyel yağlara odaklanmıştır. Bununla birlikte literatürde en çok bildirilen doğal anestezik madde olarak karanfil yağına alternatif esansiyel yağlar araştırma konusu haline gelmiştir. Mevcut proje doğal bir anestezik ajan olarak muskat esansiyel yağının üç farklı trofik seviyeye sahip balık türü üzerindeki etkisine odaklanacaktır. Bu kapsamda doğal anesteziğin etkinliği araştırılarak uygulama konsantrasyonları belirlenecektir. Devamında üç farklı etkin konsantrasyon (sedasyon için düşük konsantrasyon, normal anestezi için orta konsantrasyon ve derin anestezi için yüksek konsantrasyon) için balıklar üzerindeki fizyolojik tepkiler araştırılacaktır. Balıkların toksik ve/veya toksik olma potansiyeline sahip maddelere karşı gösterdikleri en önemli tepkilerden birisi olan histolojik değerlendirmeler yapılacaktır. Hızlı sonuç alınabilen hematolojik değerler karşılaştırılacaktır. Ek olarak, balıkların göstermiş olduğu stres tepkileri olarak antioksidan enzimleri ve kortizol seviyeleri araştırılacaktır. Son olarak toksik maddelerin olası genotoksik etkilerini belirlemek için kırmızı kan hücrelerinde comet assay (DNA göçü) analizi yapılacaktır. Tüm bu sonuçlar dikkate alınarak çok ölçütlü karar verme modeli olan PROMETHEE yöntemi kullanılarak her bir balık türü için en uygun konsantrasyon belirlenecektir. Sonuç olarak mevcut proje çalışması literatürde daha önce denenmemiş bir doğal anestezik ajan olan muskat yağının balıklar üzerindeki anestezik, histolojik, hematolojik, biyokimyasal ve genotoksik etkisini oraya çıkaracaktır. Bu çalışma aynı zamanda kapsamı ile literatüre farklı bir bakış açısı getirerek hem çok ölçütlü karar verme modelinin uygulama alanını genişletecek hem de farklı anestezik maddeleri kullanarak bir anestezik rasyon oluşturma konusunda araştırmacılara ilham verecektir. |