Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2017 - 2019
Bilimsel düşünme alışkanlıklarının sosyo-bilimsel konular üzerinden kazandırılması
İlkokul Fen Bilimleri Öğretim Programının amaçları arasında bulunmaktadır. Bu sebeple,
programın bu amacına ulaşıp ulaşmadığının belirli aralıklarla belirlenmesi gerektiği
düşünülmektedir. Ancak, ilkokul öğrencilerinin bilimsel düşünme alışkanlıklarını
belirlemeye yardımcı herhangi bir ölçme aracı bulunmamaktadır.
Bu projede, ilkokul 4. sınıf Fen Bilimleri Dersi kapsamındaki Kuvvetin Etkileri ve
Maddenin Özellikleri ünitelerine özel bilimsel düşünme alışkanlıkları ölçeklerinin
geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, bilimsel düşünme alışkanlıkları ile
ilgili alan yazın kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Ardından, ilkokul 4. Sınıf Fen Bilimleri
dersinin birinci döneminde verilen Kuvvetin Etkileri ve Maddeyi Tanıyalım üniteleri,
Gauld (1982) tarafından tanımlanan bilimsel düşünme alışkanlıkları boyutları
–mantıksallık, şüphecilik, nesnellik, merak, açık fikirlilik, inancın askıya alınması ve
otoriteden gelen argümana güvenmeme- açısından incelemeye alınmıştır. Ders kitabıyla
birlikte, Fen Bilimleri Öğretim Programında yer alan kazanımlar da incelenmiştir. Bu
incelemelerin ardından, ünite konularıyla ilişkili ve bilimsel düşünme alışkanlıklarına
uygun maddeler yazılmıştır. Yazılan maddelerle ilgili uzman görüşleri (fen eğitimi
uzmanları, sınıf öğretmenleri ve dil uzmanları) alınmıştır. Ardından maddelerin
anlaşılırlığını ve düzeye uygunluğunu test etmek için, ölçek maddeleri 4. sınıf
öğrencilerine inceletilmiştir. Bu işlemler sonunda oluşturulan taslak madde havuzu, faktör
analizlerinin yapılabilmesi için 4. sınıf öğrencilerinden oluşan 310 kişilik bir örnekleme
uygulanmıştır.
Uygulama sonrasında toplanan verilerin, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri
yapılmıştır. Bu analizlerin ardından, ölçme araçlarının madde yüklerinin yüksek olduğu ve
her iki ölçme aracının da yedi faktörden oluştuğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca ölçme
araçlarının güvenirlik katsayıları Kuvvetin Etkileri ünitesine ait ölçme aracı (BDAÖk) için
0,757 ve Maddenin Özellikleri ünitesine ait ölçme aracı (BDAÖm) için 0,744 olarak
belirlenmiştir.