Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜBİTAK Projesi, 2209-A - Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı, 2023 - 2025
Bu çalışma, Türkiye’de ticari olarak satışta bulunan on iki farklı toz bebek maması örneğinde doğal radyonüklid (²²⁶Ra, ²³²Th ve ⁴⁰K) seviyelerinin belirlenmesi ve olası radyolojik sağlık risklerinin değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Numunelerdeki aktivite konsantrasyonları, yüksek saflıklı germanyum (HPGe) dedektörlü gama spektrometresi kullanılarak ölçülmüştür. Elde edilen veriler doğrultusunda, bebekler için yıllık etkin doz (YED) ve yaşam boyu kanser riski (KRm) hesaplanmıştır. Örneklerdeki ²²⁶Ra düzeyleri 0,53–2,16 Bq/kg, ²³²Th düzeyleri 0,74–2,38 Bq/kg, ⁴⁰K düzeyleri ise 141,4–296,5 Bq/kg aralığında bulunmuştur. Tüm örneklerde en baskın radyonüklid ⁴⁰K olarak tespit edilmiştir. Hesaplanan toplam yıllık etkin doz değerleri 400,5–739,9 μSv/yıl arasında değişmiş ve ortalama 602,6 μSv/yıl olarak belirlenmiştir. Bu değer, ICRP tarafından önerilen 1 mSv/yıl sınırının altında olmasına rağmen, UNSCEAR tarafından gıdalar için bildirilen ortalama değer olan 290 μSv/yıl’ın oldukça üzerindedir. KRm değerleri ise 6,84 × 10⁻10 ile 2,79 × 10⁻⁸ arasında hesaplanmış ve radyolojik açıdan ihmal edilebilir düzeyde bulunmuştur. İstatistiksel analizlerde, izotoplar arasında anlamlı farklar saptanmış ancak marka bazında farklılık gözlenmemiştir. Temel Bileşenler Analizi (PCA) ise varyansın %78’inin ilk iki bileşen tarafından açıklandığını göstermiştir. Bulgular, Türkiye’deki bebek mamalarının genel olarak radyolojik açıdan güvenli olduğunu ortaya koymakla birlikte, özellikle ⁴⁰K düzeyleri açısından üretim süreçlerinin düzenli olarak denetlenmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.