İlkokul 4. Sınıf Fen Bilimleri Dersi Kapsamında Konuya Özel Bilimsel Düşünme Alışkanlıkları Ölçeklerinin Geliştirilmesi


Bağ H., Çalık M.(Yürütücü)

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2017 - 2019

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Başlama Tarihi: Ekim 2017
  • Bitiş Tarihi: Şubat 2019

Proje Özeti

Bilimsel düşünme alışkanlıklarının sosyo-bilimsel konular üzerinden kazandırılması

İlkokul Fen Bilimleri Öğretim Programının amaçları arasında bulunmaktadır. Bu sebeple,

programın bu amacına ulaşıp ulaşmadığının belirli aralıklarla belirlenmesi gerektiği

düşünülmektedir. Ancak, ilkokul öğrencilerinin bilimsel düşünme alışkanlıklarını

belirlemeye yardımcı herhangi bir ölçme aracı bulunmamaktadır.


Bu projede, ilkokul 4. sınıf Fen Bilimleri Dersi kapsamındaki Kuvvetin Etkileri ve

Maddenin Özellikleri ünitelerine özel bilimsel düşünme alışkanlıkları ölçeklerinin

geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, bilimsel düşünme alışkanlıkları ile

ilgili alan yazın kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Ardından, ilkokul 4. Sınıf Fen Bilimleri

dersinin birinci döneminde verilen Kuvvetin Etkileri ve Maddeyi Tanıyalım üniteleri,

Gauld (1982) tarafından tanımlanan bilimsel düşünme alışkanlıkları boyutları

–mantıksallık, şüphecilik, nesnellik, merak, açık fikirlilik, inancın askıya alınması ve

otoriteden gelen argümana güvenmeme- açısından incelemeye alınmıştır. Ders kitabıyla

birlikte, Fen Bilimleri Öğretim Programında yer alan kazanımlar da incelenmiştir. Bu

incelemelerin ardından, ünite konularıyla ilişkili ve bilimsel düşünme alışkanlıklarına

uygun maddeler yazılmıştır. Yazılan maddelerle ilgili uzman görüşleri (fen eğitimi

uzmanları, sınıf öğretmenleri ve dil uzmanları) alınmıştır. Ardından maddelerin

anlaşılırlığını ve düzeye uygunluğunu test etmek için, ölçek maddeleri 4. sınıf

öğrencilerine inceletilmiştir. Bu işlemler sonunda oluşturulan taslak madde havuzu, faktör

analizlerinin yapılabilmesi için 4. sınıf öğrencilerinden oluşan 310 kişilik bir örnekleme

uygulanmıştır.


Uygulama sonrasında toplanan verilerin, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri

yapılmıştır. Bu analizlerin ardından, ölçme araçlarının madde yüklerinin yüksek olduğu ve

her iki ölçme aracının da yedi faktörden oluştuğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca ölçme

araçlarının güvenirlik katsayıları Kuvvetin Etkileri ünitesine ait ölçme aracı (BDAÖk) için

0,757 ve Maddenin Özellikleri ünitesine ait ölçme aracı (BDAÖm) için 0,744 olarak

belirlenmiştir.