Akademik Veri Yönetim Sistemi
17.ULUSAL HALK SAĞLIĞI KONGRESİ, Edirne, Türkiye, 24 Ekim 2014, ss.1009-1010
ÇAY PAKETLEME FABRİKASINDA ÇALIŞAN İŞÇİLERDE KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANIMI VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Leyla Karaoğlu, Ümran Çankaya
Giriş ve Amaç: Çay paketleme fabrikalarında gürültü, toz, mekanik ve kimyasal etkilenimi, fiziksel yaralanma gibi kişisel koruyucu donanım kullanımı gerektiren tehlikeler mevcuttur. Ayrıca gıda hijyeni açısından da maske, bone gibi bazı kişisel koruyucu donanımların kullanılması zorunludur. Bu araştırmanın amacı bir çay paketleme fabrikasında çalışan işçilerde kişisel koruyucu donanım kullanımı düzeyini ve ilişkili faktörleri saptamaktır. Gereç ve Yöntem: Araştırma kesitsel tiptedir. Araştırmanın evreni çay paketleme fabrikasında aktif olarak çalışmakta olan 480 işçidir. Örnek seçilmeden işçilerin tümüne ulaşılması amaçlanmıştır.Veri toplama Nisan-Temmuz 2014 tarihlerinde yapılmıştır. Görüşülen işçi sayısı 345’ tir. Araştırmanın kapsama oranı %71.9’ dur. Araştırma için ÇAYKUR genel Müdürlüğünden yazılı izin alınmış, KTÜ Tıp Fakültesi etik kurulundan etik onay alınmıştır. Kişisel koruyucu donanımlar ve kullanma durumlarına yönelik sorular içeren anket formu işçilere yüz yüze uygulanmıştır. Her işçiye çalıştığı bölümde iş elbisesi, maske,kulaklık, bone, eldiven, özel ayakkabı kullanması gerekip gerekmediği sorulmuş, cevap evet/ hayır olarak alınmıştır. Devamında bahsedilen kişisel koruyucuları siz kullanıyormusunuz şeklinde sorulmuş, cevap evet düzenli kullanıyorum, bazen kullanıyorum, kullanmıyorum şeklinde alınmıştır.Veriler PASW 18.0 ile değerlendirilmiş, bulgular yüzde olarak sunulmuş ve analizlerde ki-kare testi kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma kapsamına giren işçilerin hepsi erkek olup ortalama yaş 46.4±0.2 yıldır. İşçilerin paketleme fabrikasında ortlama çalışma süresi 10.0±0.4 yıldır. İşçilerin %34.2’ si ilkokul mezunu, %63.7’ si orta ve üzeri okul mezunudur. %94.5’ i evlidir, ortalama çocuk sayısı 2.6±0.1’ dir. İşçilerin %52.8’ i imalat bölümünde (bant makinesi), %23.8’ i harman (çay boşaltma), %13.0’ ı ambarda ve %10.4’ ü elektrik/makine bakımı gibi bölümlerde çalışmaktadır. İşçilerin %55.1’ i fabrikaya girerken işe giriş muayenesinin yapıldığını belirtmiştir. İşçilerin %94.2’ si işçi statüsünde ve %97.7’ si vardiyalı olarak çalışmaktadır. Kişisel koruyucu donanımlarla ilgili olarak; iş elbisesi giyilmesi gerektiğini bildiren %89.9, düzenli iş elbisesi giyen %56.5, maske takması gerektiğini belirten %89.9, düzenli maske kullanan %23.5, kulaklık kullanması gerektiğini belirten %37.1, düzenli kulaklık kullanan %2.0, bone kullanması gerektiğini belirten %68.7, düzenli bone kullanan %24.9, eldiven kullanması gerektiğini belirten %63.8, düzenli eldiven kullanan %38.6, özel ayakkabı giyilmesi gerektiğini belirten %65.8, düzenli özel ayakkabı giyen %20.6’ dır. İş elbisesi giyilmemesinin en önemli nedeni verilen giysinin kalitesiz olması ve terletmesi, maske kullanılmamasının en sık bildirilen nedeni, nefes almayı zorlaştırması ve terletmesi, kulaklık kullanılmamasının en sık bildirilen nedeni fabrika tarafından temin edilmemesi, bone kullanılmamasının en sık bildirilen nedeni terletmesi, eldiven kullanılmamasının en sık bildirilen nedeni verilen eldivenin iş yapmayı engellemesi, özel ayakkabı kullanılmamasının en sık bildirilen nedeni verilen ayakkabının terletmesi ve koku yapması olarak bildirilmiştir. Kişisel koruyucu donanım kullanımının çalışılan birim ve çalışanın özellikleriyle ilişkili olduğu saptandı; iş elbisesini en çok teknisyenlerin (%83.3), en az ambarda çalışanların (%31.1) kullandığı, özel ayakkabının en çok teknisyenler (%61.1) en az ambar çalışanları tarafından kullanıldığı (%11.1), paketlerden çayın boşaltıldığı harman bölümünde çalışanlarda bone kullanımının en yüksek düzeyde olduğu (%32.9), beş yıldan daha az süredir çalışanlarda eldiven kullanımının en yüksek düzeyde olduğu (%53.5), eldiven kullanımının ilkokul mezunlarında en yüksek düzeyde olduğu (%50.8) saptanmıştır (p<0.05).
EDİRNE-2014
1010 17. ULUSAL HALK SAĞLIĞI KONGRESİ
Sonuç ve Öneriler: Çay paketleme fabrikasında çalışan işçilerin çoğunluğu kişisel koruyucu kullanmaları gerektiğini bildirmiştir buna rağmen işçilerde kişisel koruyucu kullanım düzeyi düşük saptanmıştır. Kişisel koruyucuların kaitesiz olması, çalışmayı engellemesi ya da işveren tarafından temin edilmemesi işçiler tarafından kullanmama nedenleri olarak belirtilmiştir. Kişisel koruyucu donanımların kalitesinin artırılması yanında, çay paketleme fabrikalarında hangi kişisel koruyucuların kullanılmasının gerekli olduğu,kişisel koruyuculara yönelik işverenin yönetsel tutumu ve uygulamaları ile ilgili ileri araştırmaların yapılması, işverene ve çalışanlara yönelik iş sağlığı güvenliği eğitimleri verilmesi önerilmiştir. Anahtar kelimeler: işçi,kişisel koruyucu donanım, paketleme, çay