BRICS-T ÜLKELERİNDE HİZMET SEKTÖRÜ KATMA DEĞERİ ÜZERİNE NİCEL BİR ARAŞTIRMA


Ayla D., Ayran Cihan K.

8. Uluslararası Ekonomi Yönetimi ve Pazar Araştırmaları Kongresi, İstanbul, Türkiye, 13 - 14 Ekim 2022, ss.198-208

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.198-208
  • Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Hizmet sektörü katma değerini açıklamak üzere hazırlanan bu çalışmada 1990-2021dönemini kapsayan veriler ile BRICS-T ülkeleri için panel veri analizinden yararlanılmıştır. Bu kapsamda çalışmada hizmet sektörü katma değeri, sanayi sektörü katma değeri, insani gelişme endeksi ve nüfus artış oranı verileri kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek üzere uygulanan analizlerde yatay kesit bağımlılığı ve homojenite testleri uygulanmıştır. Değişkenlerin yatay kesit bağımlılığı içermeleri ve heterojenliğin söz konusu olması nedeniyle durağanlık tespiti için PANICCA panel birim kök testi kullanılmıştır. Tüm değişkenlerin fark durağan olduklarının belirlenmesi üzerine ise panel eşbütünleşme testlerinin uygulanmasına karar verilmiştir. Uygulanan Pedroni (1999, 2004) ve Gengenbach, Urbain ve Westerlund (2016) eşbütünleşme testleri sonucunda değişkenler arasında uzun dönemde birlikte hareketlilik içeren bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Bu ilişkinin uzun dönemde ne yönde ve ne miktarda gerçekleştiğinin tespiti amacıyla II. Kuşak DOLSMG tahmincisinden yararlanılmıştır. Uzun dönem katsayıların tahmininde uygulanan DOLSMG analizinin panel bazlı sonuçlarına göre sanayi katma değeri, insanî gelişme endeksi ve nüfus artış oranının hizmet sektörü katma değeri üzerinde anlamlı etkilere sahip olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte sanayi katma değeri ve nüfus artış oranının hizmet sektörü katma değeri üzerinde negatif, insani gelişme endeksinin ise pozitif bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ülke bazında elde edilen sonuçlar incelendiğinde Hindistan hariç diğer tüm ülkelerde sanayi katma değerinin hizmet sektörü katma değeri üzerinde negatif, insani gelişme endeksinin ise tüm ülkelerde pozitif etkili olduğu belirlenmiştir.