Atom Konusunda Kavram Karikatürleriyle Desteklenmiş Kavramsal Değişim Yaklaşımına Uygun Derslerin Tasarlanması: Çevrimiçi Uygulama

---

Atıf İçin Kopyala

Çolak E., Atasoy Ş.

V. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi, 14 - 17 Ocak 2022, ss.29

• Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
• Sayfa Sayıları: ss.29
• Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Atom Konusunda Kavram Karikatürleriyle Desteklenmiş Kavramsal Değişim Yaklaşımına Uygun Derslerin Tasarlanması: Çevrimiçi Uygulama*

 

Ersin Çolak¹, Şengül Atasoy²

 

¹Milli Eğitim Bakanlığı

²Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi

 

Ülkemizde yaşanan Covid 19 salgını nedeniyle bir süre ara verilen yüz yüze öğretim uygulamaları çevrim içi ortamda gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte öğretmenlerin çevrim içi derslerde en çok zaman harcadıkları ve aynı zamanda en çok sorun yaşadıkları durumların ders öncesi hazırlık ve ders işleme süreci olduğu bildirilmiştir. Diğer yandan çevrimiçi bu uygulamalarda öğretmenlerin yaşadığı önemli sorunlardan birinin öğrencilerle daha etkili etkileşim sağlayabilecekleri ayrıntılı öğretim planlarının ve materyallerinin olmaması olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla çevrim içi ortamda yürütülen derslerin etkililiğini artırmak için belirlenen yöntem ve tekniklerin hem öğrenciler arasındaki etkileşimi hem de kavram öğrenmeyi artıracak şekilde düzenlenmesi önem arz etmektedir. Aynı zamanda çevrim içi derslerde öğretmen-öğrenci, öğrenci-öğrenci ve öğrenci-içerik arasında yeterli etkileşimin sağlayabilen materyaller kullanılmasıyla daha etkili ve işlevsel öğrenmeler gerçekleştirilebileceği düşünülmektedir. Bu bağlamda hem sınıf içi etkileşimi artırmak hem de kavramsal değişimi desteklemek için kavram karikatürlerinin çevrim içi fen bilimleri derslerine entegre edilmesinin uygun bağlamlar oluşturması beklenmektedir. Bu araştırmada, atom kavramı konusunda kavram karikatürleriyle desteklenmiş kavramsal değişim yaklaşımına uygun fen bilimleri dersleri tasarlamak ve çevrimiçi ortamdaki uygulama sürecini incelemek amaçlanmıştır. Tasarım ve geliştirme araştırması yöntemine göre yürütülen bu araştırmada; analiz, tasarım, geliştirme, uygulama ve değerlendirme basamaklarından oluşan ADDIE modeli temel alınmıştır. Buna göre araştırmanın analiz aşamasında; literatür incelemesi yapılarak öğrencilerin atom konusundaki kavram yanılgıları ve bu konunun öğretiminde etkili olduğu ifade edilen metin, şekil, grafik, video ve çeşitli medya içerikleri belirlenmiştir. Tasarım aşamasında; kavram karikatürlerinin görsel tasarımı için web 2.0 araçlarından Pixton programı kullanılarak karakterler oluşturulmuştur. Diğer yandan önceki aşamada atomla ilgili literatür incelemesiyle belirlenen kavram yanılgıları ve öğrenci açıklamalarından yararlanarak konuşma metinleri hazırlanmıştır. Kavramsal değişim yaklaşımının hem hoşnutsuzluk hem de verimlilik basamakları için toplam 8 kavram karikatürü oluşturulmuştur. Aynı zamanda Fen Bilimleri Dersi Öğretim programındaki kazanımlar ve 7.sınıf öğrencilerinin gelişimsel özellikleri dikkate alınarak günlük hayatla ilişkili belirlenen görseller ve videolar amaca uygun olarak düzenlenmiştir. Böylece kavramsal değişim yaklaşımına uygun kavram karikatürleriyle desteklenmiş dört ders planı tasarlanmıştır. Geliştirme aşamasında; tasarlanan ders planları görsel tasarımı, anlaşılırlığı, öğrenci düzeyine ve program kazanımlarına uygunluğu gibi yönleri bakımından değerlendirilmek üzere uzman görüşüne sunulmuştur. Belirlenen öneriler doğrultusunda ders planlarında gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Uygulama aşamasında; ders planları işlevselliği ve verimliliğine yönelik bilimsel veri toplamak amacıyla bir sınıfta uygulanmıştır. Uygulama sürecinde gözlemler yoluyla veriler toplanmıştır. Elde edilen nitel veriler içerik ve betimsel analize tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgular öğrencilerin kavram karikatürlerine verdikleri cevaplardan ve bunlar hakkında yürütülen sınıf içi tartışmalardan atom kavramı ile ilgili kavram yanılgılarına sahip olduklarını göstermiştir. Aynı zamanda çevrimiçi yürütülen fen bilimleri derslerinde öğrencilerin kavramlarla ilgili fikirlerini belirlemede kavram karikatürlerinin kolaylaştırıcı bir etkisi olduğu, öğrencilerin kendi aralarındaki ve öğretmenle olan etkileşimlerine de katkı sağladığı anlaşılmıştır. Ders sonunda çok az sayıda da olsa bazı öğrencilerin yanılgılı açıklamalarında ısrar etmelerinin bir nedeni çevrimiçi derslerde öğrencilerin internet bağlantı problemleri ve derse geç girmeleri gibi durumların konsantrasyon eksikliğine neden olması olabilir. ADDIE’nin değerlendirme aşamasında ise; öğrencilerle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmelerde öğrencilerin çevrimiçi dersleri ilgi çekici buldukları, ders sürecinde eğlenerek öğrendikleri, tartışma ortamında aktif katılım sağlayabildikleri, ön bilgilerin harekete geçirilmesini sağladığı, teknoloji kullanım becerilerini geliştirdiği gibi olumlu yansımaları ortaya çıkmıştır. Diğer yandan öğrencilerin kavram karikatürlerinde karar verme, kendi fikirlerini yazma, önceki bilgilerini hatırlama ve konu hakkında diğerlerinin açıklamalarına karşın kendi görüşünü savunma gibi konularda zorluk çektikleri belirlenmiştir. Bu aşamada elde edilen bulgular değerlendirilerek materyale son hali verilmiştir. Araştırma sonucunda, tasarlanan kavram karikatürleri ile desteklenmiş kavramsal değişim yaklaşımına uygun çevrimiçi fen bilimleri derslerinin kavram öğrenmeyi ve sınıf içi etkileşimi artırdığı söylenebilir. Bu bağlamda salgın nedeniyle zaman zaman çevrimiçi yürütülen fen bilimleri dersleri için bu tür ders planlarının hazırlanması önerilmiştir.

  

Anahtar Kavramlar: Atom kavramı, kavram karikatürleri, kavramsal değişim yaklaşımı, çevrimiçi dersler