Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Cumhuriyeti'nin Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Ünlen E., Arı K., Sükan B., Temel M., Editör, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, ss.921-948, 2017
Cumhuriyet’in ilk yıllarında Trabzon-Erzurum karayolunun bakımsızlığı ve ulaşım olanaksızlıkları gibi sebeplerin nakliyatta çıkarttığı zorluklar Trabzon Limanı'nda zaman zaman ciddi duraksamalar meydana getirmiştir. Nitekim 1925-1930 yılları arasında Trabzon Limanı transit hacmi incelendiğinde 1925 yılında 6.120.783 kilo olan ticaret hacminin, 1930 yılında 1.386.305 kiloya kadar gerilediği yani %70’in üzerinde bir daralmanın olduğu gözlemlenmiştir.1930’ların ortalarından 1950’li yıllara kadar olan süreçte Karadeniz Bölgesi limanlarına daha çok Yunan, Alman, İtalyan, İngiliz ve Amerikan menşeili gemilerin geldiği belirlenmiştir. Giriş çıkış yapan yabancı gemi sayıları incelendiğinde; 1936 yılında 450, 1940 yılında 53, 1945 yılında 3, 1950 yılında 45 ve 1952 yılında 136 geminin giriş-çıkış yaptığı tespit edilmiştir. Yerli gemilerin faaliyetlerinde yabancı gemilerin aksine II. Dünya Savaşı’nın sona erdiği 1945 yılından itibaren azalma söz konusudur. 1936 yılında 38.360, 1940 yılında 34.284 geminin giriş-çıkış yaptığı Karadeniz Bölgesi limanlarındaki yerli gemilerin sayısı; 1945 yılında 26.275, 1950 yılında 23.866 ve 1952 yılında 19.043 adete kadar gerilemiştir. Karadeniz bölgesi limanlarına giriş-çıkış yapan yerli gemi sayısının yıldan yıla azalmasına rağmen, Trabzon Limanı’nın yerli gemi ticareti hacminde bir değişmenin olmadığı ve % 9.2’ lik konumunu koruduğu görülmüştür. Trabzon Limanı'nın yeri ve önemini belirleyebilmek için Türkiye'nin genel ticari faaliyetleriyle de bir karşılaştırması yapılmıştır. İthalatta; 1940 yılında 68.922.708 bin lira olan genel Türkiye ithalatının 66.108 bin liralık kısmı, 1980 yılında 605.868.182.000 liraya yükselen ithalatın 3.535.828.000 liralık kısmı, İhracatta ise; 1940 yılında 111.446.486 bin lira olan genel Türkiye ihracatının 1.904.124 bin liralık kısmı, 1980 yılında 221.498.145.000 lira olan ihracatın 1.743.751.000 liralık kısmı Trabzon Limanı üzerinden gerçekleştirilmiştir. İthal ve ihraç edilen ürünlerin türlerine göre değerlendirme yapıldığında ise en fazla ithal edilen ürünler makine ve aksamları, işlenmiş ve hayvansal ürünler, kahve, kakao, çay, her nevi demir-çelik, taşlar, topraklar, kara nakliye vesaiti, hububat, gübreler, elektrik makine ve cihazlar iken; en fazla ihraç edilen ürünlerin ise; meyveler, yağlar, tütün, pamuk, deriler ve maden cevherleri olduğu görülmüştür.
In the early years of Republic of Turkey, Trabzon-Erzurum highway was rather neglected. Moreover, there were certain obstacles preventing transportation. Hence, these led to serious delays in Trabzon Port. Considering transit volume of Trabzon Port between 1925 and 1930, it is seen that trading volume which was 6.120.783 kilos in 1925 receded as much as 1.386.305 kilos in 1930. That is, a shrinkage over 70% has been observed. From mid-1930s to 1950s, Black Sea region ports mainly welcomed vessels from Greece, Germany, Italy, Britain and United States. Considering the number of vessels making entrances and exits, it is seen that 450, 53, 3, 45, 136 vessels made entrances and exists in 1936, 1945, 1950 and 1952 respectively. Contrary to foreign vessels, activities of domestic vessels has experienced a reduction since 1945 when World War II came to an end. In 1936, 38.360 vessels made entrance and exit from the ports of Black Sea region while this number was 34.284 in 1940. On the other hand, the number of domestic vessels was 26.275 in 1945, 23.866 in 1950, and 19.043 in 1952. Though the number of vessels making entrance and exit from Black Sea region ports reduced each year, no change has been observed in domestic trading volume of Trabzon Port. Trabzon Port preserved a status of 9.2%. In order to determine the position and the importance of Trabzon Port, these activities have been compared with general commercial activities of Turkey. Of the overall import of Turkey in 1940 which amounted to 68,922,708 liras, the part amounting to 66,108 liras was conducted over the Trabzon Port. The import had risen to 605,868,182,000 liras by 1980. Of such import, the part amounting to 3,535,828,000 liras was conducted over the Trabzon Port. The overall export of Turkey was 111,446,486 liras in 1940. The part amounting to 1,904,124 liras of such export was conducted over the Trabzon Port. The export had risen to 221,498,145,000 liras by 1980. Of such export, the part amounting to 1,743,751,000 was conducted over the Trabzon Port. Considering imported and exported product types, the most imported products were machines and their accessories, processed and animal products, coffee, cacao, tea, all kinds of iron and steel, stones, soil, land transport vehicles, cereals, fertilizers, electrical machines and devices while the most exported products were fruits, oils, tobacco, cotton, leather and mineral ores.