Güney Kafkasya’da Osmanlı Şehbenderlik Ağı


Turan R.

Karen- Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, cilt.10, sa.22, ss.379-396, 2024 (Hakemli Dergi)

Özet

Güney Kafkasya, Osmanlı, İran, Rus rekabetinin yaşandığı en stratejik merkezlerden biri olmuş ve XIX. yüzyıldaki toprak kazanımları neticesinde tamamen Rus idaresine girmiştir. Rusya’nın Karadeniz ticaretini Kafkas limanlarına çekme girişimi, Bakü petrolünü bu limanlardan dünya pazarlarına sevki ve Osmanlı sınırına yakın merkezleri askeri üs olarak tahkimi yeni bir dönemi başlatmıştır. Bölgedeki ticarî, askerî ve siyasî gelişmelere paralel olarak birçok farklı ülkeye ait konsolosluk burada faaliyet göstermeye başlamıştır. Osmanlı konsoloslukları (şehbenderlikleri) da Güney Kafkasya’da Bakü, Tiflis, Poti, Sohum, Batum, Kars gibi merkezlerde hizmete girmiştir. Osmanlı konsoloslukları, diğer ülkelerinkinden farklı olarak Kafkas göçlerinin organizasyonu ve göçmenlerin ihtiyaçlarının tespiti gibi misyonlar da üstlenmiştir.