Akademik Veri Yönetim Sistemi
14.Uluslararası Sağlık ve Hastane Yönetimi Kongresi, Antalya, Türkiye, 1 - 04 Kasım 2023, ss.64, (Özet Bildiri)
Giriş: Sağlık çalışanları mesleklerinin özü gereği insanlara yardım eder, hastalarının hayatlarına dokunur, empati kurar ve merhamet duyar. Yardım edebilme sağlık çalışanlarına mesleki tatmin sağlar. Ancak hastaların yaşadığı travma, çalışanlarda sekonder travmaya (eşduyum yorgunluğu), hastaların sorunlarını çözmede yetersizlik ve umutsuzluk duygularıyla kendini gösteren tükenmişliğe neden olabilmektedir.
Amaç: Rize il merkezinde görev yapmakta olan sağlık çalışanlarının profesyonel yaşam kalitesi ve ilişkili faktörleri saptamaktır.
Yöntem: Kesitsel analitik tipteki araştırmanın evreni Rize merkezde her üç basamakta çalışan ve hasta ile yüzyüze temas kuran hekim, hemşire, ebe ve diğer sağlık personelinden oluşan 1739 kişidir. Evrenden çok aşamalı nüfusa orantılı küme örnekleme yöntemiyle 457 çalışan araştırma kapsamına alınmıştır. Veriler gözetim altında anket uygulanarak 2023 Mart-Haziran aylarında toplanmıştır. Anket formunda çalışanların sosyodemografik özellikleri, çalışma yaşamına ilişkin özellikler, iş stresi ile ilgili sorular, Çalışanlar için Yaşam Kalitesi Ölçeği’nin (ÇYKÖ) ve COVID-19 deneyimleri dahil olmak üzere stresli yaşam olaylarına ilişkin sorular yer almıştır. Ölçeğin orjinalinde belirlenmiş ortalama puanlar; mesleki tatmin için 37, tükenmişlik için 22, eşduyum yorgunluğu için ise 13’tür. Orjinalinde ölçekten alınan puanlar düşük orta yüksek olarak gruplandırılmıştır; 33 puan altı düşük mesleki tatmini, 27 puan üzeri yüksek tükenmişliği ve 17 puan üzeri yüksek eşduyum yorgunluğunu göstermektedir. Veri girişi ve analizi SPSS 21 programı ile yapılmıştır. Analizlerde Ki-kare, Mann Whitney U, Kruskal Wallis ve lojistik regresyon testleri kullanılmıştır. Araştırma için Rize İl Sağlık Müdürlüğü ve hastane başhekimliklerinden resmi izin, Tıp Fakültesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu’ndan etik onay alınmıştır.
Bulgular: Katılımcıların %27,8’i erkek, %72,2’si kadındır, yaş ortalaması 32.7±0,4 yıldır. Katılımcıların %35,7’si hekim, %43,1’i hemşire, %8.1’i ebe, %9.6’sı teknisyen ve %3.5’i diğer grubu içerisinde toplanan fizyoterapist, psikolog, diyetisyen ve sosyal hizmet uzmanlarıdır. Mesleki tatmin, tükenmişlik, eşduyum yorgunluğu ortalama puanları sırasıyla 30.8±0.4, 22.8±0.3, 14.4±0,3 olarak bulunmuştur. Çalışanların %56,7’sinin mesleki tatmin düzeyi düşük saptanmıştır (<33puan). Çalışanların %22,5’i yüksek düzeyde tükenmişlik (>27puan), %35,2’si yüksek düzeyde eşduyum yorgunluğu (>17puan) yaşamaktadır. Mesleki tatminin düşük olmasına etki eden primer bağımsız değişkenler; kamuda çalışma (OR=4.1), gelirden memnun olmama
(OR=3.5), iş yerinin güvenli olmadığını düşünme (OR=3.3), iş yerinde riskler hakkında bilgilendirilmeme (OR=1.9) ve birlikte çalıştığı arkadaşlarına güvenmemedir (OR=1.8). Çocuk sayısının her bir artışının mesleki tatmini %20 düzeyinde arttırmaktadır (OR=0.8). Tükenmişliğe etki eden primer bağımsız değişkenler; sağlık
düzeyinin kötü olarak algılanması (OR=4.1), iş yerinde riskler hakkında bilgilendirilmeme (OR=2.1), kurs ve kongre gibi eğitim faaliyetlerine katılma imkanının yetersizliği (OR=1.8) ve çalışma hayatında çatışma olmasıdır (OR=1.8). Yüksek düzeyde eşduyum yorgunluğuna etki eden primer bağımsız değişkenler; hekim,
hemşire ya da ebe olmak (OR=3.7), kamuda çalışmak (OR=2.5), iş yükünün fazla olması (OR=2.7), sağlık düzeyinin kötü olarak algılanması (OR=2.5), iş yerinde riskler hakkında bilgilendirilmeme (OR=2.0), kadın olma (OR=1.8) ve mali sorunlar yaşamaktır (OR=1.7).
Sonuç: Rize Merkez’de çalışmakta olan sağlık personelinin yarıdan çoğu yardım etme görevinden yeterli düzeyde tatmin olmamakta, yaklaşık beşte biri hastalarına etkili bir şekilde yardım edemediği için tükenmişlik ve yaklaşık üçte biri istirahat izni ya da tıbbi danışmanlık gerektirecek düzeyde eşduyum yorgunluğu yaşamaktadır. Mesleki tatmin, tükenmişlik ve eşduyum yorgunluğunu kişisel özellikler ile birlikte
iş stresi, çalışma koşulları ve stresli hayat olaylarının da belirlediği gözlenmiştir. Sağlık çalışanlarının profesyonel yaşam kalitesini arttırmak için iş yükü ve iş stresini azaltmaya, yaşam koşullarını iyileştirmeye yönelik programların ivedilikle başlatılması önerilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Profesyonel yaşam kalitesi, tükenmişlik, eşduyum yorgunluğu, mesleki tatmin, sağlık çalışanları
Introduction: Healthcare professionals help people, touch the lives of their patients, empathize and feel compassion, as the essence of their profession. Being able to help provides professional satisfaction to healthcare professionals. However, the trauma experienced by patients can cause secondary trauma (compassion fatigue) and burnout which manifests itself with feelings of inadequacy and hopelessness in
solving patients' problems.
Purpose: To determine the professional quality of life and related factors of healthcare professionals working in Rize city center.
Method: The population of the cross-sectional study is 1739 people consisting of physicians, nurses, midwives and other health personnel who works in all three levels in Rize city center and those who have face-to-face contact with the patient. Using the multi-stage population proportional cluster sampling method 457 employees were included in the research. Data was collected between March and June 2023 by applying a survey under supervision. The survey form included questions about employees' sociodemographic characteristics, characteristics of working life, questions about work stress, and stressful life events, the Professional Quality of Life Scale (ProQOL) and COVID-19 experiences. The average score for compassion satisfaction, burnout and compassion fatigue is 37, 22 and 13 in order. In the original, the scores obtained from the scale were grouped as low, medium and high; a score below 33 points indicates low level compassion satisfaction, a score above 27 points indicates high level burnout, and a score above 17 points indicates high level compassion fatigue. Data entry and analysis was done with SPSS 21 program. Chi-square, Mann Whitney U, Kruskal Wallis and logistic regression tests were used in the analyses. Official permission for the research was obtained from Rize Provincial Health Directorate and hospital administration, and ethical approval was received from the Faculty of Medicine Non-Interventional Clinical Research Ethics Committee.
Findings: Of the participants, 27.8% were male and 72.2% were female, the average age was 32.7±0.4 years. Of them, 35.7% are physicians, 43.1% are nurses, 8.1% are midwives, 9.6% are technicians, and 3.5% are physiotherapists, psychologists, dietitians and social workers, who are included in the other group. The average scores of professional satisfaction, burnout, and compassion fatigue were found to be 30.8±0.4, 22.8±0.3, 14.4±0.3, respectively. The job satisfaction level of 56.7% of the employees was found to be low (<33 points), 22.5% of employees experience high levels of burnout (>27 points), and 35.2% experience high levels of compassion fatigue (>17 points). Primary independent variables that affect low job satisfaction are; working
in the public sector (OR = 4.1), not being satisfied with the income (OR = 3.5), thinking that the workplace is unsafe (OR = 3.3), not being informed about risks at work (OR = 1.9) and not trusting colleagues (OR = 1.8). Each increase in the number of children increases job satisfaction by 20% (OR = 0.8). Primary independent variables affecting burnout are; perception of poor health level (OR = 4.1), not being informed about risks at work (OR = 2.1), insufficient opportunity to participate in training activities such as courses and congresses (OR = 1.8) and conflict in working life (OR = 1.8). Primary independent variables affecting high levels of compassion fatigue are; being a physician, nurse or midwife (OR=3.7), working in the public sector (OR=2.5), having a high workload (OR=2.7), perceiving the level of health as poor (OR=2.5), not being informed about risks at work (OR= 2.0), being a woman (OR=1.8) and having financial problems (OR=1.7).
Results: More than half of the healthcare personnel working in Rize city center are not sufficiently satisfied with their duty to help, approximately one fifth suffer from burnout because they cannot help their patients effectively, and approximately one third experience compassion fatigue at a level that requires rest leave or medical consultation. It has been observed that job satisfaction, burnout and compassion fatigue are determined by personal characteristics as well as job stress, working conditions and stressful life events. Immediate initiation of intervention programs reducing workload and work stress, and improving living conditions of healthcare professionals in order to increase the professional quality, is recommended.
Keywords: Professional quality of life, burnout, compassion fatigue, compassion satisfaction, healthcare workers