Akademik Veri Yönetim Sistemi
İslami İlimler Dergisi, cilt.18, sa.II, ss.139-162, 2023 (Hakemli Dergi)
Kur’an,
derin ve coşkun bir deniz gibidir. Kur’an’ın deryasına dalan müfessirler, onun
hakikatlerini ve hikmetlerini insanlığa açıklamak gibi bir görevi yerine
getirme gayretindedirler. Kur’an, tarih boyunca farklı yaklaşımlarla pek çok
defa tefsir edilmiştir. Sufiler de kendilerine özgü yorum metotları ile
Kur’an’a yaklaşmışlardır. Bu ekolün son temsilcilerinden olan İbn Acîbe de (ö.
1224/1809) işârî tefsirinde bu hakikatleri ve hikmetleri açıklamaya
çalışmıştır. İbn Acîbe, hadis, fıkıh, kelam ve dil alanında eserleri olup daha
çok tasavvufî tefsiriyle tanınsa da kırâatlere dair teorik bilgileri ve sadece
mütevâtir rivayetleri ele aldığı, ed-Dürerü’n-nâsire
fî tevcîhi’l-kırââti’l-mütevâtire adlı bir telif sahibidir. Bu çalışmada
ise O’nun el-Bahrü’l-medîd fî tefsîri’l-Kur’âni’l-mecîd
adlı tefsirinde kırâatleri nasıl ele aldığı ve kırâat-tasavvuf ilişkisine dair
görüşleri çalışılmıştır. Çalışmada İbn Acîbe’nin el-Bahrü’l-medîd tefsirinde kıraatlerin tarihi, tasnifi, kıraat imamları,
yedi harf gibi problematik konularına teorik olarak yer vermediği görülmüştür. Kıraat
farklılıklarına çokça yer verdiği, bunlardaki mana değişimlerini ele aldığı,
Arap dil kaideleri ile değerlendirerek yorumuna yansıttığı tespit edilmiştir. Sadece
mütevâtir rivayetleri ele aldığı kıraate dair ed-Dürer adlı müstakil eserinin aksine tefsirinde on dört kırâate
yer verdiği görülmüştür. Ancak bu farklı okuyuş keyfiyetini tasavvufî yorum
yaparken ele almadığı tespit edilmiştir. Bir başka ifadeyle kırâat farklılığına
konu olan kelimelerin, işârî yorum yapmak için imkân tanımadığı kanaatine
varılmıştır.
The
Qur'an is like a deep and raging sea. The commentators, who plunge into the sea
of the Qur'an, strive to fulfill the task of explaining its truths and
wisdoms to humanity. The Qur'an has been interpreted many times with different
approaches throughout history. Sufis also approached the Qur'an with their own
interpretation methods. Ibn Acîbe (ö. 1224/1809), one of the last
representatives of this school, tried to explain these truths and wisdoms in
his ishari interpretation. Although Ibn Acîbe has works in the fields of
hadith, fiqh, theology and language, and is mostly known for his mystical
commentary, he wrote a copyright named ed-Dürü'n-nâsire
fî tawcîhi'l-kırâti'l-mutawatire, in which he deals with theoretical
information about recitations and only mutawâtir narrations is the owner.In
this study, how he handled the recitations in his tafsir called al-Bahrü'l-medid fî
tafsîri'l-Kur'ânî'l-mecîd and his views on the relationship between
recitation and mysticism were studied.In the study, it was seen that Ibn Acîbe
did not theoretically include problematic issues such as the history of
recitations, their classification, Imams, seven letters in al-Bahrü'l-medid tafsir. It has been determined that he gives a lot
of place to the differences in recitation, deals with the meaning changes in
them, evaluates them with the Arabic language rules and reflects them in his
interpretation. It has been seen that, unlike his independent work, ed-Dürer, which deals with only
mutawatir narrations, he includes fourteen recitations in his tafsir. However,
it has been determined that he did not consider this different reading quality
while making mystical interpretations. In other words, it has been concluded
that the word(s) that are the subject of the difference in recitation do not
allow him to make an ishari interpretation.