24. Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Ankara, Turkey, 17 - 19 November 2023, pp.87-88
The main purpose of the present study was to develop the Rational and
Irrational Beliefs Scale for university students in Turkish culture. In this
context, the scale development steps in the literature were analyzed and the
related scale development steps were followed systematically. First, a
literature review was conducted to determine the structure to be measured and
qualitative research was performed. In the second step, an item pool was
created for both the Irrational Beliefs Form and the Rational Beliefs Form. Simultaneously,
in the third step, the measurement unit and instruction were decided. In the
fourth step, the item pool was evaluated by the experts and necessary
corrections were made according to the suggestions received. A pilot study was
conducted with 116 university students (92 female, 24 male) at the fifth step. In
the sixth step, preliminary analyses were carried out with the data from the
pilot study. In the seventh step, the main study was performed to reveal the
factor structure. The main study included 589 university students (448 female, 141
male) for the Irrational Beliefs Form and 560 university students (424 female, 136
male) for the Rational Beliefs Form. Data were obtained from 440 university
students (295 female, 145 male) to verify the factor structure that emerged in
the eighth step. The data obtained in the ninth step were analysed using
confirmatory factor analysis, and the findings relating to the measurement instrument
were reported in the final step. According to the data obtained throughout the
study, a 4-dimensional structure was obtained for the Irrational Beliefs Form,
in which item factor loadings ranged between .59 and .87, explaining 58.52% of
the variance. According to the second-level confirmatory factor analysis
findings (X2/df = 2.45, RMSEA = .057, TLI = .95, CFI = .95, SRMR = .075),
the model fit was at least acceptable. Cronbach's alpha (α) and McDonald's omega
(ω) values for the whole Irrational Beliefs Form were found to be .86. A
4-dimensional structure explaining 66.33% of the variance was obtained with
item factor loadings ranging between .51 and .89. According to the second-level
confirmatory factor analysis findings (X2/df = 2.61, RMSEA = .060,
TLI = .95, CFI = .97, SRMR = .054), the model fit was at least acceptable.
Cronbach's alpha (α) value for the whole Rational Beliefs Form was .92 and
McDonald's omega (ω) value was .91. According to the results of the study, the
Irrational Beliefs Form consists of 4 sub-dimensions and 24 items:
demandingness (6 items), frustration intolerance (4 items), awfulizing (7
items), and global evolution of worth (7 items). The Rational Beliefs Form
consists of 4 sub-dimensions and 30 items: preferences (8 items), tolerance (8
items), realistic evaluation of negativity (4 items), and acceptance (10
items). The study showed that the Rational and Irrational Beliefs Scale is a
valid and reliable measurement instrument for university students.
Bu
çalışmanın temel amacı Türk kültüründe üniversite öğrencileri için Akılcı ve
Akılcı Olmayan Düşünceler Ölçeğinin geliştirilmesidir. Bu kapsamda
alanyazındaki ölçek geliştirme basamakları incelenmiş ve ilgili ölçek
geliştirme basamakları sistematik olarak takip edilmiştir. İlk olarak ölçülmek
istenen yapının belirlenmesi amacıyla alanyazın taraması yapılmış ve nitel bir
araştırma gerçekleştirilmiştir. İkinci basamakta hem Akılcı Olmayan Düşünceler
Formu hem de Akılcı Düşünceler Formu için madde havuzu oluşturulmuştur. Eş zamanlı
olarak üçüncü basamakta, ölçme birimi ve yönergesine karar verilmiştir.
Dördüncü basamakta madde havuzu uzmanlar tarafından değerlendirilmiş ve gelen öneriler
doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Beşinci
basamakta 116 üniversite öğrencisi (92 kadın, 24 erkek) ile pilot çalışma
gerçekleştirilmiştir. Altıncı basamakta pilot çalışmadaki verilerle ön
analizler gerçekleştirilmiştir. Yedinci basamakta faktör yapısının ortaya
çıkarılması amacıyla ana çalışma yürütülmüştür. Ana çalışmada Akılcı Olmayan
Düşünceler Formu için 589 üniversite öğrencisi (448 kadın, 141 erkek) ve Akılcı
Düşünceler Formu için 560 üniversite öğrencisi (424 kadın, 136 erkek) yer
almıştır. Sekizinci basamakta ortaya çıkan faktör yapısının doğrulanması
amacıyla 440 üniversite öğrencisinden (295 kadın, 145 erkek) veriler elde edilmiştir. Dokuzuncu basamakta elde
edilen veriler doğrulayıcı faktör analizi ile analiz edilmiş ve son basamakta
ölçme aracına ilişkin bulgular raporlanmıştır. Araştırma boyunca elde edilen
verilere göre Akılcı Olmayan Düşünceler Formu için madde faktör yüklerinin .59
ile .87 arasında değiştiği, varyansın %58.52’sini açıklayan 4 boyutlu bir yapı
elde edilmiştir. İkinci düzey doğrulayıcı faktör analizi bulgularına (X2/Sd
= 2.45, RMSEA = .057, TLI = .95, CFI = .95, SRMR = .075) göre model uyumunun en
az kabul edilebilir düzeyde oldukları saptanmıştır. Akılcı Olmayan Düşünceler
Formunun bütününe yönelik Cronbach alfa (α) ve McDonald’s omega (ω)
değerlerinin ise .86 olduğu tespit edilmiştir. Akılcı Düşünceler Formu madde
faktör yüklerinin .51 ile .89 arasında değiştiği, varyansın %66.33’ünü
açıklayan 4 boyutlu bir yapı elde edilmiştir. İkinci düzey doğrulayıcı faktör
analizi bulgularına (X2/Sd = 2.61, RMSEA = .060, TLI = .95, CFI =
.97, SRMR = .054) göre model uyumunun en az kabul edilebilir düzeyde oldukları
saptanmıştır. Akılcı Düşünceler Formunun bütününe yönelik Cronbach alfa (α)
değerinin .92 ve McDonald’s omega (ω) değerinin ise .91 olduğu saptanmıştır. Araştırma
sonuçlarına göre Akılcı Olmayan Düşünceler Formu, talepkarlık (6 madde),
rahatsız olmaya katlanamama (4 madde), felaketleştirme (7 madde) ve değersizleştirme
(7 madde) olmak üzere 4 alt boyut ve 24 maddeden oluşmaktadır. Akılcı
Düşünceler Formu ise tercihler (8 madde), toleranslı olma (8 madde),
olumsuzluğun gerçekçi değerlendirilmesi (4 madde) ve kabul (10 madde) olmak
üzere 4 alt boyut ve 30 maddeden oluşmaktadır. Akılcı ve Akılcı Olmayan
Düşünceler Ölçeğinin üniversite öğrencileri için geçerli ve güvenir bir ölçme
aracı olduğu söylenebilir.