Üniversite Öğrencileri için Akılcı ve Akılcı Olmayan Düşünceler Ölçeğinin Geliştirilmesi

Kabadayı F., Güven M.

24. Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Ankara, Türkiye, 17 - 19 Kasım 2023, ss.87-88

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.87-88
  • Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışmanın temel amacı Türk kültüründe üniversite öğrencileri için Akılcı ve Akılcı Olmayan Düşünceler Ölçeğinin geliştirilmesidir. Bu kapsamda alanyazındaki ölçek geliştirme basamakları incelenmiş ve ilgili ölçek geliştirme basamakları sistematik olarak takip edilmiştir. İlk olarak ölçülmek istenen yapının belirlenmesi amacıyla alanyazın taraması yapılmış ve nitel bir araştırma gerçekleştirilmiştir. İkinci basamakta hem Akılcı Olmayan Düşünceler Formu hem de Akılcı Düşünceler Formu için madde havuzu oluşturulmuştur. Eş zamanlı olarak üçüncü basamakta, ölçme birimi ve yönergesine karar verilmiştir. Dördüncü basamakta madde havuzu uzmanlar tarafından değerlendirilmiş ve gelen öneriler doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Beşinci basamakta 116 üniversite öğrencisi (92 kadın, 24 erkek) ile pilot çalışma gerçekleştirilmiştir. Altıncı basamakta pilot çalışmadaki verilerle ön analizler gerçekleştirilmiştir. Yedinci basamakta faktör yapısının ortaya çıkarılması amacıyla ana çalışma yürütülmüştür. Ana çalışmada Akılcı Olmayan Düşünceler Formu için 589 üniversite öğrencisi (448 kadın, 141 erkek) ve Akılcı Düşünceler Formu için 560 üniversite öğrencisi (424 kadın, 136 erkek) yer almıştır. Sekizinci basamakta ortaya çıkan faktör yapısının doğrulanması amacıyla 440 üniversite öğrencisinden (295 kadın, 145 erkek) veriler elde edilmiştir. Dokuzuncu basamakta elde edilen veriler doğrulayıcı faktör analizi ile analiz edilmiş ve son basamakta ölçme aracına ilişkin bulgular raporlanmıştır. Araştırma boyunca elde edilen verilere göre Akılcı Olmayan Düşünceler Formu için madde faktör yüklerinin .59 ile .87 arasında değiştiği, varyansın %58.52’sini açıklayan 4 boyutlu bir yapı elde edilmiştir. İkinci düzey doğrulayıcı faktör analizi bulgularına (X2/Sd = 2.45, RMSEA = .057, TLI = .95, CFI = .95, SRMR = .075) göre model uyumunun en az kabul edilebilir düzeyde oldukları saptanmıştır. Akılcı Olmayan Düşünceler Formunun bütününe yönelik Cronbach alfa (α) ve McDonald’s omega (ω) değerlerinin ise .86 olduğu tespit edilmiştir. Akılcı Düşünceler Formu madde faktör yüklerinin .51 ile .89 arasında değiştiği, varyansın %66.33’ünü açıklayan 4 boyutlu bir yapı elde edilmiştir. İkinci düzey doğrulayıcı faktör analizi bulgularına (X2/Sd = 2.61, RMSEA = .060, TLI = .95, CFI = .97, SRMR = .054) göre model uyumunun en az kabul edilebilir düzeyde oldukları saptanmıştır. Akılcı Düşünceler Formunun bütününe yönelik Cronbach alfa (α) değerinin .92 ve McDonald’s omega (ω) değerinin ise .91 olduğu saptanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Akılcı Olmayan Düşünceler Formu, talepkarlık (6 madde), rahatsız olmaya katlanamama (4 madde), felaketleştirme (7 madde) ve değersizleştirme (7 madde) olmak üzere 4 alt boyut ve 24 maddeden oluşmaktadır. Akılcı Düşünceler Formu ise tercihler (8 madde), toleranslı olma (8 madde), olumsuzluğun gerçekçi değerlendirilmesi (4 madde) ve kabul (10 madde) olmak üzere 4 alt boyut ve 30 maddeden oluşmaktadır. Akılcı ve Akılcı Olmayan Düşünceler Ölçeğinin üniversite öğrencileri için geçerli ve güvenir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir. 

The main purpose of the present study was to develop the Rational and Irrational Beliefs Scale for university students in Turkish culture. In this context, the scale development steps in the literature were analyzed and the related scale development steps were followed systematically. First, a literature review was conducted to determine the structure to be measured and qualitative research was performed. In the second step, an item pool was created for both the Irrational Beliefs Form and the Rational Beliefs Form. Simultaneously, in the third step, the measurement unit and instruction were decided. In the fourth step, the item pool was evaluated by the experts and necessary corrections were made according to the suggestions received. A pilot study was conducted with 116 university students (92 female, 24 male) at the fifth step. In the sixth step, preliminary analyses were carried out with the data from the pilot study. In the seventh step, the main study was performed to reveal the factor structure. The main study included 589 university students (448 female, 141 male) for the Irrational Beliefs Form and 560 university students (424 female, 136 male) for the Rational Beliefs Form. Data were obtained from 440 university students (295 female, 145 male) to verify the factor structure that emerged in the eighth step. The data obtained in the ninth step were analysed using confirmatory factor analysis, and the findings relating to the measurement instrument were reported in the final step. According to the data obtained throughout the study, a 4-dimensional structure was obtained for the Irrational Beliefs Form, in which item factor loadings ranged between .59 and .87, explaining 58.52% of the variance. According to the second-level confirmatory factor analysis findings (X2/df = 2.45, RMSEA = .057, TLI = .95, CFI = .95, SRMR = .075), the model fit was at least acceptable. Cronbach's alpha (α) and McDonald's omega (ω) values for the whole Irrational Beliefs Form were found to be .86. A 4-dimensional structure explaining 66.33% of the variance was obtained with item factor loadings ranging between .51 and .89. According to the second-level confirmatory factor analysis findings (X2/df = 2.61, RMSEA = .060, TLI = .95, CFI = .97, SRMR = .054), the model fit was at least acceptable. Cronbach's alpha (α) value for the whole Rational Beliefs Form was .92 and McDonald's omega (ω) value was .91. According to the results of the study, the Irrational Beliefs Form consists of 4 sub-dimensions and 24 items: demandingness (6 items), frustration intolerance (4 items), awfulizing (7 items), and global evolution of worth (7 items). The Rational Beliefs Form consists of 4 sub-dimensions and 30 items: preferences (8 items), tolerance (8 items), realistic evaluation of negativity (4 items), and acceptance (10 items). The study showed that the Rational and Irrational Beliefs Scale is a valid and reliable measurement instrument for university students.