Ulusal Çay Kongresi, Rize, Türkiye, 21 - 23 Mayıs 2024, cilt.1, sa.1, ss.116-117
Çay bitkisinin gölgeleme yöntemiyle yetiştirilmesi, çay tarımında kaliteyi artırmak için önemli bir
uygulamadır. Bu yöntem, bitkinin fotosentez sürecini etkileyerek yaprakların büyümesini ve gelişimini
etkiler. Araştırmalar, gölgelemenin çay yapraklarında çeşitli değişikliklere neden olduğunu göstermektedir.
Gölgeleme yaprakların kalınlığını azaltırken, klorofil miktarını artırır ve SPAD (Portatif klorofil Ölçüm
Cihazı) değerlerini yükseltir. Ancak, gölgeleme uygulanan bitkilerde sürgün taze ve kuru ağırlıklarının
azaldığı ve kuru madde yüzdesinin düştüğü belirlenmiştir, bu çay verimini olumsuz etkiler. Bununla birlikte,
gölgeleme çay bitkisinin fenotipik özelliklerini değiştirir. Özellikle, yaz aylarında uygulanan çift katmanlı
gölgelendirme ağları, çay kalitesini artırır. Siyah, mavi ve kırmızı gölgelik ağlar, bitki büyüme indeksi,
fotosentez hızı ve stomatal iletkenlik artışına yol açar ve yaz sıcaklığını azaltırken kışın soğuk hasarını en
aza indirir. Farklı gölgeliklerin kullanımı, çay yapraklarının kimyasal bileşimini değiştirir, özellikle kırmızı
gölgelikler, L-teanin ve serbest amino asitlerin içeriğini artırarak yeşil çayın kalitesini artırır. Gölgeleme
yoğunluğunun artması, çay yapraklarında klorofil ve karotenoid içeriğinde artışa neden olurken, bu da yeşil
çayın kalitesini artırır. Gölgeleme, çay üretiminde önemli bir adımdır. Özellikle yeşil çayın işlenmesinde
kullanılan bu yöntem, çay yapraklarının gölge altında yetiştirilmesini içerir. Bu süreçte, çay yapraklarının
kimyasal bileşimi değişir. Gölgeleme, özellikle kateşinlerin miktarını azaltarak çayın acılığını düşürür. Bu
sayede, çayın daha yumuşak bir tat profili elde edilir. Ancak, kateşinlerin aşırı düşmesi çayın antioksidan
özelliklerini azaltabilir, bu nedenle ISO (Uluslararası Standart Organizasyonu), yeşil çayın kateşin
içeriği için bir alt sınır belirlemiştir. Gölgelemenin olumlu etkilerinden biri, özellikle theanine miktarının
artmasıdır. Çünkü theanine, çayın karakteristik tat ve aromasını oluşturan önemli bir bileşendir. Bu nedenle,
gölgeleme işlemi, çayın lezzet profilini zenginleştirir ve daha tatmin edici bir içim deneyimi sunar. Türk
çay sektörünün potansiyeli göz önünde bulundurularak, çay bitkisinde gölgelendirme uygulamalarının
çay kalitesini artırması için bilimsel çalışmalarla yaygınlaştırılması gerekmektedir. Gölgelendirme, Türk
çayının uluslararası arenada daha rekabetçi hale gelmesine yardımcı olabilecek bir uygulamadır.
Sonuç: Gölgeleme, çay kalitesini artırmak için önemli bir yöntemdir. Araştırmalar, çay yapraklarının
morfolojik, fizyolojik ve biyokimyasal özelliklerini değiştirerek lezzet profilini iyileştirdiğini gösteriyor.
Bu bulgular, çay endüstrisinde sürdürülebilir üretim için gölgeleme uygulamasının önemli olduğunu
vurgulamaktadır. Türk çay sektöründe gölgeleme uygulamalarının daha yaygın hale getirilmesi, uluslararası
rekabet gücünü artırabilir.
Shading cultivation of the tea plant is an important practice in increasing the quality of tea cultivation. This
method affects the photosynthesis process of the plant, thereby influencing the growth and development
of the leaves. Research indicates that shading causes various changes in tea leaves. Shading reduces the
thickness of the leaves while increasing the amount of chlorophyll and raising SPAD (Portable Chlorophyll
Measurement Device) values. However, it has been determined that shading decreases the fresh and dry
weights of shoots in shaded plants and reduces the percentage of dry matter, which negatively affects tea
yield. Nevertheless, shading alters the phenotypic characteristics of the tea plant. Particularly, double-layer
shading nets applied during the summer enhance tea quality. Black, blue, and red shading nets lead to an
increase in plant growth index, photosynthesis rate, and stomatal conductivity while reducing summer
temperatures and minimizing cold damage in winter. The use of different shading nets alters the chemical
composition of tea leaves, especially red shading nets, which increase the content of L-theanine and free
amino acids, thereby enhancing the quality of green tea. Increasing shading intensity results in an increase
in chlorophyll and carotenoid content in tea leaves, thereby improving the quality of green tea. Shading is
a significant step in tea production, especially in the processing of green tea, which involves cultivating
tea leaves under shade. During this process, the chemical composition of tea leaves changes. Shading,
particularly by reducing the amount of catechins, lowers the bitterness of tea, resulting in a smoother
taste profile. However, excessive reduction of catechins may decrease the antioxidant properties of tea;
therefore, ISO (International Organization for Standardization) has set a lower limit for the catechin content
of green tea. One of the positive effects of shading is the increase in the amount of theanine, as theanine is
an important compound that contributes to the characteristic taste and aroma of tea. Therefore, the shading
process enriches the flavor profile of tea and provides a more satisfying drinking experience. Considering
the potential of the Turkish tea sector, it is necessary to popularize shading practices in tea cultivation
through scientific studies to enhance tea quality. Shading can help make Turkish tea more competitive in
the international arena.
Conclusion: Shading is an important method to enhance the quality of tea cultivation. Research indicates
that shading alters the morphological, physiological, and biochemical properties of tea leaves, thereby
improving the flavor profile. These findings underscore the significance of shading practices for sustainable
tea production and overall plant health. Widening the adoption of shading techniques in the Turkish tea
sector could enhance its competitiveness in the international market.