Akademik Veri Yönetim Sistemi
XVII. Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayı, Ankara, Türkiye, 25 - 28 Eylül 2022, ss.1
TÜRKÇE
DERSİ BİÇİM BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN DİL BİLİMSEL İLKELER AÇISINDAN İNCELENMESİ
Bir dizge olan dilin
sesbirimleri, biçimbirimleri ve anlam birimleri çizgisellik ve çift eklemlilik ilkeleri
doğrultusunda bir araya gelir ve iletiyi oluşturur. Her dilin iletiyi oluşturma
yolu yani dizgesi kendine özgü olduğu için bu dizgeyi oluşturan kuralları da
birbirinden farklıdır. Dilbilim anlayışı ile dil; dil çalışmalarının nesnesi
olmuş, kendisi olarak ve kendisi için incelenmeye başlanmıştır. Sonuçta da dili
oluşturan birimler, bu birimlerin birleşim kuralları ve işlevleri yeniden
tanımlanmıştır. Eklemeli dillerin tipik temsilcisi olan Türkçede birimler
ekleme yoluyla ilişkilendirilir. Birinci eklemlilik düzeyindeki anlamlı
birimlerin ve görevli birimlerin de ikinci eklemlilik düzeyindeki sesbirimlerin
de eklemleme kuralları Türkçeye özgüdür. Bu nedenle Türkçenin dil bilimsel
bakış açısıyla ele alınıp betimlenmesi, ana dili olarak doğru konuşulması ve
yazılmasını sağlayacak kurallarının bu incelemeler sonucu elde edilen verilere
göre düzenlenmesi gereklidir.
Dil edimini bilgi ve
bilinçle işleyerek dil bilinci oluşturmayı amaçlayan Türkçe derslerinde anlamlı
ve görevli biçimbirimler, biçimbirimler arası ilişkiler ve birleşim kuralları
“biçim bilgisi” alanı çerçevesinde öğretilmektedir. Türkçe Dersi Öğretim
Programı Dilbilim ilkeleri doğrultusunda öğretim yapılmasını ön görmekte, Türk
dili üzerine yapılan dilbilimsel çalışmalar bilimsel ve güncel veriler sunmaktadır.
Ancak okullarda dil bilgisi öğretiminin geleneksel anlayışla devam ettirildiği
görülmektedir.
Çalışmada, Türkçe Dersi
Öğretim Programı ve Türkçe Ders Kitapları biçim bilgisi konuları açısından
incelenecek, kazanım ve etkinliklerin dilbilimsel temellerle karşılaştırması
yapılacaktır. Böylece eksiklik ve hataların tespiti, bu eksikliklerin
tamamlanmasına yönelik önerilerin yapılması mümkün olacaktır.
Çalışma betimsel analiz
yöntemlerinden doküman incelemesi yoluyla gerçekleştirilecek. İçerik analiziyle
tespit edilecek veriler yorumlanarak sonuçlar oluşturulacaktır.
Anahtar
Sözcükler: biçim bilgisi, dilbilim, Türkçe, dilbilgisi öğretimi.