Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ulusal Çay Kongresi, Rize, Türkiye, 21 - 24 Mayıs 2024, ss.1-2
Beslemede
dengeli ve düşük maliyetli alternatif yem kaynakları her zaman dikkat
çekmiştir. Bu anlamda, dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi, ülkemizde
özellikle Doğu Karadeniz Bölgesinde yetişen çay bitkisi birçok besinsel
içeriğinden dolayı ciddi bir potansiyel taşımaktadır. Çay flavoidlerce zengindir ve özellikle yeşil çayda bulunan başlıca
polifenolik bileşikler kateşinlerdir. Bu bileşikler antienflamatuar,
antikarsinojenik, antimutajenik, antiarteriosklerotik, antioksidan ve
antibakteriyel özelliklere sahiptir. Çay
(Camellia sinensis) bitkisi tıbbi, canlandırıcı ve hafif uyarıcı
etkileri nedeniyle, dünyada sudan sonra en çok tercih edilen içeceklerden
biridir. Son yıllarda çayın hayvan
beslemede de kullanımı gündeme gelmiştir. Çayın toplanması ve işleneceği
fabrikalara ulaştırılmasında çok miktarda atık çay ortaya çıkmaktadır. Normal
şartlarda atık miktarı üretimin % 3-5’i iken, hatalı hasat sebebiyle %
17-18’lere ulaşabilmektedir. Bu durum hem çevre kirliliğine hem de ekonomik
kayba neden olmaktadır. Araştırmacılar tarafından yapılan çalışmalarda çay
bitkisi atıklarında bulunan saponin ve tanin bileşiklerinin çiftlik
hayvanlarında metan üretimini azalttığı, yağ asidi ve mikrobiyolojik protein
üretimini ise artırdığı tespit edilmiştir. Buna karşın bazı araştırmacılar da çay
atıklarının hayvanlar üzerinde toksik etki yaptığını belirlemişlerdir. Çay
bitkisinde bulunan saponinlerin en önemli işlevleri; hipotalamusu etkileyerek
iştah arttırıcı etkisi, amonyak bağlayıcı olması, üreaz faaliyetini önleyici
etkisi, bağırsak epitel hücrelerinde yüzey gerilimini düşürücü etkisi,
anti-protozoal, antioksidan, anti-fungal ve antibakteriyel özellikleri
sayılabilir. Tüm canlılar için en
önemli ihtiyaçların başında beslenme gelmektedir. Çiftlik hayvanlarının ve
balıkların insan beslenmesinde yeri büyüktür. Hem çay ürünlerinin
değerlendirilmesi hem de hayvanların sağlığına faydalı olacağı inancıyla çay ve
ürünlerinin yemlerde katkı maddesi olarak kullanılma çalışmaları yapılmaktadır.
Bu derlemede, çayın çiftlik hayvanları ve balıkların beslenmesinde yem katkısı
olarak kullanılmasına ilişkin araştırma bulguları irdelenmiştir.