Kaza, Osmanlı taşra idaresinin temel idarî birimlerinden birisiydi. Kaza hem kadının idare bölgesini hem de adlî bölgeyi tanımlayan bir terim özelliği gösterir. Bu idarî birimin başında ise geniş yetkilere sahip kadı veya onun vekili konumundaki naib bulunuyordu. Kadı bulunduğu kazada her türlü adlî işlere bakan bir yargı görevlisi olduğu gibi aynı zamanda beledî ve idarî işleri takip eden bir yöneticiydi. Günümüzde Kumru ilçe sınırları içerisinde bulunan Meydan ve Serkeş kazaları da klasik Osmanlı idari yapısına uygun olarak 17. yüzyılda kaza haline getirilmişlerdir. Her iki kaza da kadı ve vekili konumundaki naibin idaresinde Tanzimat’a kadar adlî-idarî birim olarak varlıklarını devam ettirmişler, merkeziyetçi bir idarenin yerleştirilmesi gayesiyle bundan sonra yerini yeni oluşturulan kaza müdürlüğü gibi modern idarî birimlere bırakmışlardır. Bu çalışmada arşiv kayıtlarına dayalı bilgiler ışığında klasik Osmanlı kaza idaresi ve idarecileri ve Tanzimat’la başlayan değişim süreci Meydan ve Serkeş kazaları örneği üzerinden incelenecektir.
District was one of the basic administrative units of the Ottoman provincial administration. It is a term that defines both the administrative region of the qāḍī and the judicial region. At the head of this administrative unit was the qāḍī with wide powers or the naib who was the deputy of the qāḍī. Qāḍī was a judicial officer in charge of all kinds of judicial affairs in the district, as well as being a manager who followed the municipal and administrative affairs. The districts of Meydan and Serkeş, which are located within the boundaries of the town of Kumru today, were also turned into districts in the 17th century in accordance with the classical Ottoman administrative structure. Both districts continued their existence as a judicial-administrative unit under the administration of the qāḍī and the naib, who was the deputy of the qāḍī, until the Tanzimat and were replaced by modern administrative units such as the newly created district directorate with the aim of establishing a centralized administration. In this study, in the light of the information based on archive records, the classical Ottoman district administration and administrators and the change process that started with the Tanzimat will be examined through the example of Meydan and Serkeş districts.
