Akademik Veri Yönetim Sistemi
17. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, Bartın, Türkiye, 23 - 25 Ekim 2025, (Yayınlanmadı)
Özet
Gerek cümle gerekse paragraf düzeyinde yargılar arasında anlam ilişkisi kurmak söz konusu olduğunda edat çeşitleri (çekim, bağlama, ünlem, hitap vb.) içerisinde bağlama edatlarının dikkate değer bir yeri vardır. Bağlama edatları, iki yargı arasındaki ilişkinin çeşidine göre (tersinelik, birliktelik, sıralılık, açıklama vb.) seçilip kullanılmaktadır. Bu edat çeşitlerini bilmek ve ihtiyaca göre doğrusunu seçip kullanmak gerek alıcı dil gerek üretici dil becerilerinde son derece önemli bir yere sahiptir. Edatlar, cümlede anlam ilişkisi kurduğuna göre metinlerin anlaşılma düzeyini belirlemede edatlar bir araç ve gösterge olarak kullanılabilir. Başka bir ifadeyle metinlerde anlam ilişkileri kurma konusunda önemli görevler üstlenen edatların öğretmen adaylarınca ne düzeyde anlaşıldığının ölçülmesi, dolaylı olarak metinlerin ne düzeyde anlaşılır olduğu konusunda da fikir verecektir. Çalışmada, Türkçedeki tüm edat türlerinin ortaokul 7. sınıf öğrencileri tarafından ne ölçüde algılandığının, seçilip kullanıldığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ardışık karma yöntem deseni benimsenmiş; nitel veriler doküman analiziyle, nicel veriler ise 69 maddelik çoktan seçmeli ve boşluk doldurmalı maddelerle hazırlanmış bir ölçekle elde edilmiştir. Söz konusu ölçek, bağlama edatlarından, farklı anlam ilişkisi kurma özelliğine sahip, Türkiye Türkçesindeki bütün edat türlerini kapsayacak cümle örneklerini ihtiva etmek üzere, uzman görüşü eşliğinde hazırlanmış bir ölçektir. Araştırma grubu; Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Türkçe Öğretmenliği Bölümünde öğrenim gören 1. sınıf öğrencileridir. Çalışmanın verileri edat öğretiminde bağlam temelli yaklaşımların artırılması, işlevsel ve çeşitli örneklerle bu öğretimin desteklenmesi gerektiğini göstermektedir. Ayrıca veriler, sadece çok kullanılan edatların değil; özellikle her bir anlam türüne ait en az bir tane olmak üzre Türkçenin edat zenginliğinin ders kitaplarına aktarılması gerektiğini de ortaya koymaktadır. Çalışma, edat öğretiminin kapsamlı biçimde ele alınmasının ne derece önemli olduğunun, Türkçenin anlam zenginliğinin önemli unsurları olan edatların kuşaktan kuşağa erozyona maruz kaldığının ortaya konmasına katkı sağladığı için önemlidir.