Akademik Veri Yönetim Sistemi
Dinleme Eğitimi, Mehmet Nuri KARDAŞ, Editör, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara, ss.91-127, 2020
Bu kitap bölümünde dinleme-söz varlığı-kelime hazinesi ilişkisi ele alınmıştır. İki alt bölümde toplanan araştırmanın birinci bölümünde dinleme becerisine yönelik özlü bilgilere yer verilerek söz varlığı ve kelime hazinesi terimleri, kuramsal açıdan irdelenmiştir. İkinci bölümde ise dinleme-kelime hazinesi-söz varlığı ilişkisi derinlemesine araştırılarak ana dili eğitimi açısından değerlendirilmiştir. Bireyin yaşamının vazgeçilmez bir parçası olan iletişim ile söz varlığı arasında yadsınamaz bir ilişki bulunmaktadır. İletişim ortamlarında dili etkili kullanan bireyler, söz varlıklarının zenginliği ile dikkat çekerler. Yeterli dil birikimine sahip olmayanlar ise çevreleriyle sağlıklı bir iletişim kurmada güçlük çekerler. Dil edinimi sürecinde söz varlığını geliştirmenin doğal yollarından biri de dinlemedir. Nitelikli dinleme metinleri, film, kamu spotu ve video gibi eğitici yönü öne çıkan medya metinlerinin dinlenmesi/izlemesi, hedef kitlenin söz varlığını/kelime hazinesini zenginleştirebilir. Anlama ve anlatma sürecinin gelişiminde önemli bir role sahip olan söz varlığı ve kelime hazinesinin zenginliği, dinleme alışkanlık ve zevkinin kazanılmasına aracılık edeceği gibi nitelikli dinleme/izleme materyalleri de kelime hazinesini artıracaktır. Esasında, söz varlığının etkili kullanımı, temel dil becerilerinin bütüncül bir yaklaşımla işe koşulmasına bağlıdır. Bu çerçevede dinleme/izleme yoluyla edinilen söz varlığının konuşma ve yazma sürecine aktarılması can alıcı bir role sahiptir. Dinleme/izleme ve okuma becerileri alıcı kelime hazinesini/söz varlığını geliştirirken konuşma ve yazma becerileri üretici kelime hazinesini/söz varlığını artırır. Bu gelişim sürecinde dinleme kurucu bir ögedir. Bu açıdan algı ve dikkat gücünü geliştirici, çoklu ortam destekli materyaller, kelime hazinesini/söz varlığını güçlendirebilecektir. Bu bağlamda dinleme sürecinde, öğrencilerin sahip oldukları alıcı ve üretici kelime hazinelerini derinlik, genişlik ve ağırlık boyutları açısından geliştirmeyi sağlayan yöntem, teknik ve materyallere başvurulması önerilmektedir.