Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. Uluslararası Öğretmen Eğitimi ve Akreditasyon Kongresi, Rize, Türkiye, 27 - 29 Ekim 2018, ss.29, (Özet Bildiri)
İstatistik; verilerin toplanması, düzenlenmesi, özetlenmesi, sunuluşu ve analizine ilişkin bilimsel yöntemlerle ve böyle analizlere dayalı mantıklı karar alma ve geçerli sonuçlar çıkarımıyla ilgilidir. Daha dar bir anlamda istatistik kavramı, verilerin kendisini ya da verilenlerden elde edilen ortalama gibi rakamları ifade etmek için kullanılır (Spiegel ve Stephens, 2013: 1). Tanımdan görüleceği üzere istatistiğin temelini veriler ve bu verilerin işlenişi oluşturmaktadır. Ortaokul matematik öğretim programındaki dört öğrenme alanından bir tanesi veri işleme öğrenme alanıdır. Öğretim programında 5. sınıf seviyesinde veri işleme öğrenme alanına ilişkin öğrencilerden veri toplamayı gerektiren araştırma soruları oluşturmaları, bu sorulara uygun veriyi tablo, sıklık tablosu ve sütun grafiğinden uygun olanları ile göstermeleri ve yorumlamaları beklenmektedir. 6. sınıf seviyesinde ise iki veri grubuna ilişkin veri elde etmeleri, bu verileri düzenlemeleri ve analiz etmeleri beklenmektedir. Öğrencilerin iki gruba ait verileri karşılaştırmada ve yorumlamada aritmetik ortalama ve açıklık kullanması bu seviyede hedeflenen kazanımlar arasındadır. 7. sınıfta daire ve çizgi grafiği kavramları ele alınmakta ve öğrencilerin bu grafikleri yorumlamaları beklenmektedir. Bunların yanı sıra ortalama, ortanca ve tepe değer kavramlarının öğrenciler tarafından anlaşılması, hesaplanması ve yorumlanması beklenmektedir. Ayrıca verileri uygun olan gösterimler ile sunmaları istenmektedir. 8. sınıfa gelindiğinde ise en fazla üç veri grubunu içeren çizgi ve sütun grafiklerini yorumlamaları ve araştırma sorularına ilişkin verileri uygunluğuna göre sütun, daire ve çizgi grafiği ile göstermeleri ve bu gösterimler arasında uygun olan dönüşümler yapmaları beklenmektedir (Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 2018). Bu bağlamda öğretim programında veri işleme olarak ele alınan istatistik öğretiminin önemi yadsınamaz. Etkili bir istatistik öğretim sürecinde öğretmenler, öğrencilerin matematiksel kavramlarla ilgili algılarının oluşum ve şekillenmesinde önemli rol oynamaktadırlar (Güveli vd., 2011). Bu nedenle meslek öncesi dönemde matematik öğretmeni adaylarının öğretecekleri kavramları nasıl algıladıkları önemlidir. Öğretmen adaylarının algı, tutum ve inançlarının incelenmesi öğretmen eğitimi çalışmalarının temel amaçlarından biri olmakla birlikte hizmet öncesi dönemdeki adayların inanç, eğilim ve mesleki uygulamalarını belirlemek profesyonel gelişimlerine katkı sağlamak açısından da önemlidir (Noyes, 2004). Son yıllarda metaforların algıları belirlemede güçlü bir araştırma aracı olduğunu ortaya koyan birçok araştırma söz konusudur (Inbar, 1996; Guerrero ve Villamil, 2002; Saban vd., 2005). En önemli algı araçlarından biri olarak metaforları araştırmak, öğretmenlerin sınıfta sahip olduğu roller, öğrenciler ve eğitimle ilgili inanç ve varsayımlarının altında yatanları ortaya çıkarmak için önemlidir (Ben-Peretz, Mendelson ve Kron, 2003). Bu nedenle bu çalışmanın amacı, ilköğretim matematik öğretmen adaylarının istatistik kavramına yönelik algılarını metafor aracılığıyla ortaya çıkarmaktır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomonoloji (olgubilim) kullanılmıştır. Çalışmanın katılımcılarını 2017-2018 eğitim öğretim yılında Doğu Karadeniz’deki bir üniversitenin eğitim fakültesi ilköğretim matematik öğretmenliği programı 1.-2.-3. ve 4. Sınıfta öğrenim gören toplam 198 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Öğretmen adaylarının istatistik kavramına yönelik algılarını ortaya çıkarmak amacıyla “İstatistik … gibidir. Çünkü….” cümlesini tamamlamaları istenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak öğretmen adaylarının kendi el yazılarıyla doldurdukları bu cümleyi içeren kağıtlar kullanılmıştır. Toplanan verilerin çözümlenmesi aşamasında içerik analizi yapılmış ve farklı iki araştırmacı tarafından birbirinden bağımsız olarak kodlamalar gerçekleştirilmiştir. Daha sonra, araştırmacıların yaptığı eşleştirmeler araştırmacının kendi kategorileriyle karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmalarda görüş birliği ve görüş ayrılığı sayıları tespit edilerek araştırmanın güvenirliği Miles ve Huberman’ın formülü (Güvenirlik = görüş birliği / görüş birliği + görüş ayrılığı) kullanılarak hesaplanmıştır (Miles ve Huberman, 1994). Bu araştırmaya özgü olarak gerçekleştirilen güvenirlik çalışmasında %91 oranında bir uzlaşma (güvenirlik) sağlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğretmen adaylarının çoğunlukla istatistik kavramına ilişkin algılarında kavramın analiz etme sürecine ilişkin metaforlar oluştuğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra olumsuz açıklamalar içeren (pirana, girdap, vb.) metaforların da sıklıkla ortaya çıktığı görülmüştür.