Bu araştırma, Türkiye’deki devlet okullarında nasıl bir vatandaşlık eğitimi kavramsallaştırmasının hâkim olduğunu, vatandaşlığın inşasında kritik aktörler olan sosyal bilgiler öğretmenlerinin perspektifleri üzerinden keşfetmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda, Türkiye genelinde farklı sosyo-ekonomik statülerden kamu ortaokullarında görev yapan en az beş yıllık mesleki deneyimine sahip altı sosyal bilgiler öğretmeniyle yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma nitel türde olup ‘anlatı sorgulaması’ deseni kullanılmıştır. Veriler yarı yapılandırılmış fenomenolojik görüşmelerle toplanmıştır. Öğretmen anlatıları ‘geleneksel vatandaşlık anlatısı’ ve ‘demokratik vatandaşlık anlatısı’ olmak üzere iki ana tema etrafında şekillenmiştir. Geleneksel anlatıda öğretmenler iyi vatandaşı, kolektif bütünün yararı ve iyiliği bağlamında işlevsel olan duygusal kişiler olarak tanımlamışlardır. Bu anlatıya göre, ülkeye, millete ve devlete bağlılık gösteren bireyler iyi vatandaşlar olarak kabul edilmektedir. Karşıt bir anlatı olarak ortaya çıkan demokratik vatandaşlık anlatısı ise; fikir özgürlüğü, kültürel çeşitlilik ve katılım gibi temalar etrafında inşa edilmiştir. Anlatılar, öğretmenlerin vatandaşlık eğitimi anlayışlarında, öğrencilerin haklarından ziyade sorumluluklarını vurgulama eğiliminde olduklarını ve milli değerlerin öğretilmesine önem verdiklerini göstermektedir. Bulgular, vatandaşlık eğitimi anlatılarında öğretmelerin, öğrencilerin toplumun sorunsuz bir parçası olarak yaşama katılmaları için kurallara uymaları ve otoriteye saygı göstermelerinin önemli derecede kabul gördüğünü göstermektedir. Daha çok topluma uyuma odaklanan öğretmen anlatılarında, öğrencilerin çeşitlilik ve farklılıklarının çok fazla dikkate alınmadığı görülmektedir.
This research aims to explore what kind of conceptualization of citizenship education is dominant in public schools in Türkiye through the perspectives of social studies teachers, who are critical actors in the construction of citizenship. In this context, semi-structured interviews were conducted with six social studies teachers with at least five years of professional experience working in public secondary schools from different socio-economic statuses across Türkiye. The research is qualitative, and a 'narrative inquiry' design was used. Data were collected through semi- structured phenomenological interviews and analysed using thematic analysis method. Teacher narratives are shaped around two main themes: 'traditional citizenship narrative' and 'democratic citizenship narrative.' In the traditional narrative, teachers defined good citizens as emotional individuals who function in the context of the benefit and well-being of the collective whole. According to this narrative, individuals loyal to the country, nation, and state are considered good citizens. The narrative of democratic citizenship is built around themes such as freedom of thought, cultural diversity, and participation. In their understanding of citizenship education, the narratives show that teachers emphasize students' responsibilities rather than their rights and attach importance to teaching national values. Findings show that in citizenship education narratives, it is highly accepted that teachers should follow the rules and respect authority so that students can participate in life as a seamless part of society. It is seen that students' diversity and differences are not considered in teachers' narratives, which focus more on social integration.
