Kültürel Tarih Perspektifinde Matematiksel Biliş ve Sanat


Çörekli Ç.

İnsan-Toplum-Çevre Ekseninde Turizm, Doç.Dr.Gizem Özgürel,Doç.Dr.Levent Karadağ, Editör, Detay Yayıncılık, Ankara, ss.15-22, 2024

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2024
  • Yayınevi: Detay Yayıncılık
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Sayfa Sayıları: ss.15-22
  • Editörler: Doç.Dr.Gizem Özgürel,Doç.Dr.Levent Karadağ, Editör
  • Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsanın bilişsel evriminin bir parçası olan uzamsal düşüncenin izini süren Thomas Wynn gibi bilişsel arkeologlar, 2 milyon yıl öncesinden başlayarak Lascaux mağarasının 14 bin yıl öncesine ait mükemmel sanatsal mağara resimleri de dahil simetrinin izinde uzamsal düşüncenin oluşumunu incelemişlerdir. Bu incelemenin en gizemli yanı ise şu sorudur: ne olmuştu da insanoğlu bilişsel olarak 2 milyon yılda yapamadığını yaklaşık 10 bin yılda yapmıştı? Yani, varlığından 14 bin yıl öncesine kadar insanın uzamsal ve bilişsel evrimini kanıtlamak için kullanılan simetriye dair doğrudan bir kanıt dahi bulanamazken (Wynn,2002), 4000 yıl önce en ünlü matematik eseri olarak bilinen çivi yazılı tablet Plimpton 322’de, sayı teorisinden trigonometriye ve astronomiye kadar pek çok matematiğin doğuşunun gerçekleştirdiğini bizlere kanıtlayacak kadar (Bradley, 2006; Robson, 2009) asıl matematiksel ve uzamsal düşünce yetenekleri kazanmıştı? İşte resmi matematik öncesi bu sessiz dönem bize bu gizemi aydınlatacak süreçtir ve bu döneme ait tüm kültürel ve tarihi veriler ise bize cevabın parçalarını oluşturan birer kanıt olacaktır. Bu bağlamla çalışmamızda, kültürel tarih ve sanatın matematiksel biliş perspektifleri içerdiğini gösteren Maya kültüründen örnekler sunulmuştur.