Akademik Veri Yönetim Sistemi
COVID-19'un Muhasebe ve Finans Yansımları, Turan ÖNDEŞ,Ceyda Yerdelen KAYGIN, Editör, Gazi Kitabevi, Ankara, ss.81-106, 2021
Hukuki anlamda mücbir sebep kavramı; kişinin kusurundan doğmayan bu nedenle kişi iradesi dışında gerçekleştiği kabul edilen, tahmin edilemeyen dolayısıyla engel olunması güç ve sonuçları derhal ortadan kaldırılamayan olay/olgu ya da vakalardır. Mücbir sebep hali pek çok hukuk alanında kabul görmüş bir kavramdır. Dahası kişilere süre bakımından kolaylık sağlayan bir müessesedir. Pek çok yargı kararında belirtildiği üzere genel hukuk ilkelerinin gereği olarak, mücbir sebep haliyle ödevlerini yerine getirmeyenlere ya da haklarını kullanamayanlara bu hukuki düzenleme kapsamında süre kolaylığı tanınmaktadır. Diğer taraftan mücbir sebep haliyle ödevlerini yerine getirememekle kabahatli konumuna düşen ödevlileri yaptırımlardan kurtaran bir müessese olduğu kabul edilir.
Bilindiği üzere dünyamız, küresel bir salgınla yüz yüzedir. Hastalığın yayılma hızı artmış, virüs mutasyona uğramış, başlangıcından itibaren neredeyse bir yılı aşkın sürede virüse % 100 engel olabilecek bir tedavi de bulunamamıştır. Dolayısıyla tüm dünyada ve Türkiye’de virüse karşı sosyal, ekonomik ve benzeri tedbirler alınmaya devam edilmektedir. Özellikle sosyal mesafe ve karantina gibi sosyal tedbirler ekonomik anlamda doğasını insanın oluşturduğu örneğin turizm, yiyecek-içecek, konaklama, eğlence gibi sektörlerde, gerek hukuki düzenlemeler neticesinde gerekse de talep eksikliği yönünden ekonomik faaliyetler/e durmuş/durdurulmuş ya da ara verilmiş/verdirilmiştir. Bu haliyle küresel salgın genel bir mücbir sebep hali olarak kabul edilmektedir. Diğer taraftan hastalığa yakalanan ve bu süreçte yoğun bakıma alınan, karantina altına alınan ya da sokağa çıkması yasaklanan ödevlilerin de bireysel bir mücbir sebep hali içerisinde oldukları kabul edilebilir.
Bu çalışmada küresel korona virüs salgınının mücbir sebep niteliği ele
alınmış, dünyada ve Türkiye’de, özellikle mali ödevler yönünden alınan ekonomik
tedbirlere değinilmiştir. Mücbir sebep hali ilanını sağlayan iki hukuki
düzenleme açıklanarak, örnek uygulamayla desteklenmiştir. Dolayısıyla
araştırmanı konusu, korona virüs
salgının mücbir sebep niteliği ve Türkiye’de bu yönde ilan edilen mücbir sebep
halinin irdelenmesidir. Çalışma ile hali hazırda karmaşık olarak nitelendirilen
vergi hukuku alanında; mücbir sebep hali ile tanınan yeni süreler sonrasında
uygulamanın nasıl gerçekleşeceğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaç
doğrultusunda, çalışmanın önem taşımaktadır. Araştırma nitel araştırma
yöntemlerinden literatür taraması tekniği kullanmak suretiyle hazırlanmış, aynı
zamanda hukuki yorum tekniklerinden lafzi yorum tekniğine başvurularak
betimleme yapılmıştır.