Akademik Veri Yönetim Sistemi
International Symposium on Natural Hazards and Hazard Management 2013 /Uluslararsaı Doğal afetler ve Afet Yönetimi Sempozyumu 2016, Karabük, Türkiye, 2 - 04 Mart 2016, ss.60-71
Özet
Doğu Karadeniz Bölgesi bozuk topografyası ve denizden hemen yükselen dağları nedeniyle Türkiye’nin en fazla yağış alan bölgesidir. Bölgede, yapılan ve hala yapımı devam eden barajlar ve hidroelektrik santralları gibi su yapıları nedeniyle, yamaç ve dere yataklarının aşırı tahrip edilmektedir.
Su yapıları için yapılan su tünelleri ile zemin içerisindeki su yolları değişmektedir. Daha önce dolu akan dere yatakları azalan debi nedeniyle kurumakta ve yağışla birlikte tekrar doyarak taban ve zeminin harekete geçmesine neden olmaktadır. Küresel iklim değişikliğinin doğal bir yansıması olarak yağış süreleri kısalmış, yağış periyodu ve şiddeti artmıştır.
Kısa süreli ve şiddetli yağışlar ve suya doymuş toprak yapısı nedeniyle yağış kısa sürede akışa geçmekte ve bunun neticesinde derelerin debileri çok hızlı olarak artmaktadır. Çevresel etkilere küresel iklim değişikliği gibi nedenlerden dolayı yağışlardaki düzensizliklerinde eklenmesi ile bölgede büyük doğal afetler görülmeye başlanmıştır.
Arazinin sarp olması nedeniyle yapılaşma özellikle dere kenarları ve su yatakları civarındaki düzlüklere kaymış ve buralarda yapılaşma yoğunluğu artmıştır. Bu nedenle ani yağışlar neticesinde can ve mal kaybı daha da artmaktadır.
Bu çalışmada, Doğu Karadeniz bölgesinde meydana gelen afetler masaya yatırılarak bunların meydana getirdiği can ve mal kayıpları gözler önüne serilmiştir. Özellikle bölgede meydana gelen sellerin, karada evlerin ve işyerlerinin yıkılması veya tahrip olması, akarsular üzerindeki hidrolik köprülerin tahrip olması, denizde ise çekek yerleri, balıkçı barınakları liman ve kıyı koruma amacıyla yapılan T-mahmuzlar üzerinde meydana getirmiş olduğu olumsuzluklar irdelenmiştir. Seller sonucu kıyı yapılarının ve kıyı morfolojisini nasıl değiştiği araştırılmıştır. Alınması gereken önlemler üzerinde durulmuştur.
Anahtar kelimeler: Doğu Karadeniz Bölgesi, Doğal afetler, Heyelan, Yağış verileri, Kıyı yapıları, Hidrolik köprüler
Abstract
Eastern Black Sea region, with its rugged topography and steep coastal terrain, receives the highest rainfall in Turkey. In the region, because of the existing dams and ydroelectric centrals and those that are currently under constructed the terrain and riverbeds are subjected to excessive erosion. To support the water structures, water tunnels and waterways are constructed. The water levels in the stream that used flow full have been declining or drying, with flush floods and intense rainfall causing stream beds to mobilize the sediments with severe erosion. As a reflection of global climate change, durations of the rainfall events is shorter, however, their rainfall intensities have increased. As a result
of short-term and intense rain events and saturated soil conditions, rainfall events cause excessive runoff as well as rapid increase in stream flows. Environmental effects of global climate change and intense rain events have resulted in irregularities in natural cycles and with the occurrence of natural disasters in the region with increasing frequency.
Due to the steep terrain, the construction activities for housing have shifted towards the plain regions near the waterbeds and around the streams. As a result, the losses of life and property have increased following intense downpours and rising water levels in streams. In this study, the natural disasters in the Eastern Black Sea region are analyzed in view of loss of lives and property. Specifically, the damages to homes and businesses, hydraulic bridges, boatyards, fishing shelters, and T-groins were evaluated as a result of floods. The changes in coastal structures and coastal morphology as a result of flood events are analyzed. Recommendations and necessary measures to reduce potential damages to live and property are provided.
Keywords: Eastern Black Sea region, Natural hazards, Landslides, Rainfall data, Coastal structures, Hydraulic
bridges,
4