Akademik Veri Yönetim Sistemi
3. Uluslararası Dil Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu- ISLET 2017, Roma, İtalya, 20 - 23 Nisan 2017, ss.248
Kutadgu Bilig, XI.-XII. yüzyıllarda Doğu ve Batı Türkistan’da ürün veren İslami dönem ilk Türk edebî dili olan Karahanlı Türkçesinin önemli yadigârlarından biridir. Bu eser, dönemin toplumsal ve kültürel yaşamına ilişkin çok değerli bilgiler içermesinin yanında döneminin Türkçesi açısından bulunmaz fırsatlar sunmaktadır. Bu yüzden günümüz Karahanlı Türkçesi çalışmalarından temel kaynaklardan birisi olarak kullanılmaktadır. Kutadgu Bilig’in dili üzerine çok sayıda çalışma yapılmış olmasının nedeni de budur. Bu çalışma, Kutadgu Bilig’deki ikilemeler ile ilgilidir. İkilemeler, genellikle anlatım gücünün artırılması, anlamın pekiştirilmesi, söze ahenk kazandırılması vb. amaçlarla aynı sözcüğün tekrar edilmesi ya da yakın, eş veya zıt anlamlı veya sesleri birbiriyle ahenk yaratan sözcüklerin yan yana kullanılmasıyla oluşan söz birlikleri olarak tanımlanır. Eski Türkçe dönemlerinden bu yana Türkçede çok sık kullanılan bu söz birliklerinin Karahanlı Türkçesi döneminde yaşanan siyasal, toplumsal ve dini değişmelerden nasıl etkilendiği araştırılmamıştır. Bu yüzden dönemin bu önemli eserinden, belge tarama yöntemi kullanılarak yakın veya eş anlamlı sözcüklerden kurulu, bir alıntı ve bir Türkçe sözcükten oluşturulmuş ikilemeler tespit edilmiş, sistemli bir biçimde bir araya getirilmiş ve art zamanlı bir bakış açısıyla biçim ve anlam bakımından incelenmiştir. İnceleme neticesinde vakt öd, ‘inayet basut, tilek-arzu gibi yakın veya eş anlamlı sözcüklerden kurulu bir alıntı ve bir Türkçe sözcükten kurulmuş ikilemeler metinde tespit edilen ikilemeler arasındadır.