Akademik Veri Yönetim Sistemi
10. INTERNATIONAL EURASIAN EDUCATIONAL RESEARCH CONGRESS, Ankara, Türkiye, 8 - 11 Haziran 2023, ss.1578-1580
Problem Durumu
Covid-19 sürecine bağlı olarak Türkiye’de 18 milyon ve dünyada 1,5 milyarın üzerinde öğrenci hazırlıklı olmadıkları bu süreçte eğitimlerini
evde devam ettirmeleri nedeniyle yerelde Türkiye’de ve evrensel boyutta dünya çapında kısa süre içinde eğitimde yaşanan sorunlara yönelik
çalışmalar yapılmıştır. Konuyla ilgili alan yazında yapılan bu çalışmalarda uzaktan eğitim sürecinde eğitim yöneticilerinin, öğretmenlerin,
öğrencilerin ve velilerin sorunlar yaşadıkları ortaya konulmaktadır (Anderson, 2020; Bakioğlu ve Çevik, 2020; Can, 2020; Can ve Köroğlu,
2020; Doğan ve Koçak, 2020; Eğitim Reformu Girişimi, 2020; Eğitim-Sen, 2020; Fidan, 2020; Giannini ve Lewis, 2020; Hilli, 2020; Özer ve
Suna, 2020; Reimers ve Schleicher, 2020; Sirer, 2020; Şimşek, 2020; TEDMEM, 2020; Telli-Yamamoto ve Altun, 2020, UNICEF, 2020). Alan
yazındaki bu çalışmalarda öğretmenlerin bu süreçte yaşadıkları sorunların başında teknoloji entegrasyonuna bağlı olarak bilgi iletişim
teknolojilerinin kullanımına sahip olmama ya da yetersiz kullanım sorunu gelmektedir. Diğerleri ise; uzaktan eğitime bağlı olarak öğretmenlerin
ve öğrencilerin uzun süre okuldan uzak kalmaları, evde uzun süre vakit geçirilmesi nedeniyle psikolojik destek ihtiyacı, öğretmenlerin sürece
hazırlıksız yakalanmaları nedeniyle teknoloji kullanımına yönelik hizmetiçi eğitim alamamaları, sosyo-ekonomik düzeye göre öğrencilerin
eğitim hizmetlerine erişebilirliği, velilerin çocuklarına yardımcı olabilmek için teknoloji kullanım konusunda desteğe ihtiyaç duymaları,
öğretmenlerin uzaktan eğitimde kullanabilecekleri yöntem ve teknikler ve materyal eksiklikleridir. Alan yazında paylaşılan sorunların
yaşanmasındaki ana faktör olarak, öğretmenlerin teknoloji entegrasyonuna sahip olmamaları ve bu nedenle çevrimiçi eğitimde sorun
yaşadıkları ortaya çıkarılmıştır.
Uzaktan eğitimde özellikle ilk kademelerdeki öğrencilerin sosyal etkileşim ihtiyacının karşılanamadığı sorunu Can (2020) tarafından ortaya
konulmuştur. Fidan’ın (2020) çalışmasında, uzaktan eğitimde öğrencilerin içsel motivasyonlarının ön plana çıkmasına karşın ilkokul
öğretmenlerinin öğrencilerini yeterince motive edemedikleri belirlenmiştir. Bu bağlamda uzaktan eğitim sürecinde öğrenmenin sorumluluğunun
öğrencide bulunduğu ve bu nedenle sorumluluklarının daha da arttığı Bozkurt’un (2020) çalışmasında ifade edilmiştir. Telli-Yamamoto ve Altun
(2020) tarafından yapılan çalışmada yüz yüze eğitim alışkanlığı nedeniyle öğrenci ve öğretmenlerin yeterli teknolojik entegrasyona sahip
olmamaları nedeniyle zorlandıkları belirtilmiştir. Öğretmen ve öğrencilerin teknolojik donanımlarının yanı sıra velilerin de uzaktan eğitimde
teknoloji kullanımı konularında bilgilendirilmelerinin gerekliliğine Can (2020) tarafından dikkat çekilmiştir. Bu bağlamda özellikle temel eğitimde
yapılan uzaktan eğitimde öğretmenin konumunun ve teknoloji kullanımının ne kadar önemli olduğu görülmüştür (Yıldırım, 2020). İlkokul
kademesindeki öğrencilerin bu süreçte hem öğretmen hem de veli desteğine daha fazla ihtiyaç duydukları yapılan çalışmalarda ortaya
konulmuştur. Bundan dolayı zorunlu uzaktan eğitim sürecinde teknoloji kullanım becerisi ile birlikte internet etiği kurallarının öğrencilere ve
velilere kazandırılması gerekliliği doğmaktadır (Özer ve Suna, 2020; Şen Akbulut, 2020). Uzaktan eğitimin öne çıktığı süreçte öğretmenlerin
rolü azalmaz. Eşzamanlı ya da eşzamansız eğitim ile sağlanan gerekçelerden dolayı temel eğitimdeki sınıf öğretmenlerinin öğrencilerini ve
velilerini destekleyebilmeleri için teknoloji entegrasyonuyla donanımlı olmaları gerekir. Çünkü öğretmen, hem çocukların hem de velilerinin
zorunlu uzaktan eğitim sürecindeki adaptasyonunu kolaylaştırabilecek anahtar kişidir. Sınıf öğretmenlerinin, hem hizmet öncesinde teknoloji
entegrasyonu içeren bir deneyim yaşamadan mezun olduğu hem de öğretmenlik meslekleri süresinde ve bu sürede verilen hizmetiçi
eğitimlerde bu teknoloji entegrasyonu deneyimini, yeterli düzeyde kazanamadığı alan yazındaki çalışmalarda ortaya konulmaktadır (GökçeErbil ve Kocabaş, 2019; Kaya, 2017; Yaman ve Demir, 2019; Yılmaz, 2016; Taşdemir, 2018). Bir başka konu da Rize ilinde temel eğitimde
aile katılımı çalışmalarının düşük düzeyde olmasıdır (Karabacak ve Sezer, 2020). Alan yazına dayalı olarak yapılan temel eğitimdeki sınıf
öğretmenlerinin teknoloji entegrasyonuna sahip olmamaları nedeniyle sorun yaşadıkları ortaya konulmuştur. Yaşanan bu sorunların Rize ilinde
kamu ve devlet ilkokullarında yaşanıp yaşanmadığı, yaşanıyorsa teknolojinin hangi boyutlarında yaşandığı, kamu ve devlet ilkokullarına göre
farklılaşıp farklılaşmadığı merak edilen sorulardır.
Zorunlu uzaktan eğitim sürecinde sorunların yaşanmasındaki ana faktörlerin başında sınıf öğretmenlerinin teknoloji kullanımı yetersizliği ve
teknoloji entegrasyonuna sahip olmaması ya da teknoloji entegrasyonu yetersizliğinin bir sorun olarak devam etmekte olduğu ortaya
çıkarılmıştır. Bu nedenle sınıf öğretmenlerinin öğrencilerine ulaşabilecek ve onlara rehberliğini devam ettirebilecek teknolojik donanıma sahip
olması gerekliliği önemli bir sorun olarak yer almaktadır.
Alan yazına dayalı olarak yapılan bu açıklamalar bağlamında, sınıf öğretmenlerinin Covid 19 sürecini daha iyi yönetebilmeleri ve teknolojik
olarak güçlendirilmeleri için teknoloji entegrasyonları ve çevrimiçi öğretimde karşılaştıkları sorunların incelenmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
Yöntem
Covid 19 sürecinde sınıf öğretmenlerinin bilişim teknolojileri kullanımı ve çevrimiçi öğretimde karşılaştıkları sorunların incelenmesi amacıyla
yapılan bu araştırma, nitel yöntem araştırması şeklinde tasarlanan bir çalışmadır. Nitel desenlemenin doğasına uygun olarak yarı
yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılacaktır. Yarı yapılandırılmış görüşme; araştırmacının önceden sormayı planladığı soruları içeren
görüşme formunu hazırladığı ve görüşmenin akışına bağlı olarak değişik alt sorularla kişinin cevaplarını açarak ayrıntılandırmasını ve bireyin
serbestçe tepki vermesini sağlayan bir tekniktir (Yıldırım ve Şimşek, 2015). Rize ilinde Covid 19 sürecinde görev yapan sınıf öğretmenlerinin
çevrimiçi öğretimde karşılaştıkları sorunların derinlemesine incelenmesi amacıyla da sınıf öğretmenleriyle yarı yapılandırılmış görüşmeler
1579
yoluyla veriler elde edilecektir. Araştırmanın evrenini 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Rize ilinde görev yapan sınıf öğretmenleri
oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklem grubunu çalışma evreninden seçilen farklı sosyo-ekonomik statüdeki (düşük, orta ve üst sosyoekonomik) kamu ve özel eğitim kurumlarının ilkokullarda görev yapan sınıf öğretmenleridir. Cinsiyet, mesleki kıdem, sınıf düzeyi ve okul
yerleşim türü değişkenleri ölçüt alınarak düşük, orta ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki farklı ilkokulların her birinden beş, toplamda 25 sınıf
öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada, nitel veriler zorunlu uzaktan eğitimde çevrimiçi öğretimde karşılaştıkları sorunların derinlemesine
incelenmesi amacıyla sınıf öğretmenleriyle yarı yapılandırılmış görüşme verileri ile toplanacaktır. Nitel verilerin ses dökümünde ve analizinde
bilgisayar destekli nitel veri analizi programı Nvivo 12’den faydalanılacaktır. Verilerin analizi içerik analiziyle gerçekleştirilecektir. Veriler, tema
ve alt temalar altında toplanıp, tablolaştırılacaktır.
Beklenen/Geçici Sonuçlar
Covid 19 sürecinde sınıf öğretmenlerinin çevrimiçi öğretimde karşılaştıkları sorunlar dünyada ve Türkiye’de yaşanan deneyimler bağlamında
öğretmenlerin teknoloji entegrasyonu, öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilerin ve ailelerin öğrenmesini güçlendirmek için teknolojinin öğretim
programlarında uygun bir şekilde kullanılmasıyla eğitim için geleceğe yatırım yapılması gerektiğini ortaya koyabilir. Bu bağlamda öğretmenlere
teknoloji entegrasyonunu kazandırabilmek için hizmet içi etkinlikler uygulama merkezli yapılmalıdır. Öğretmenlerin teknoloji yeterlikleri,
öğrencilere ve ailelerine yardımcı olabilmeleri öğrenme sürecine aile katılımı ve aile işbirliğiyle öğrencilerin çok yönlü gelişimi açısından oldukça
önemlidir. Çünkü öğretmenin öğrenciye yardımcı olabilmesi ve onları yönlendirebilmesi için önce ailelerine teknoloji kullanım rehberliğine
ihtiyaç olduğu Covid 19 deneyimi ortaya koymaktadır. Zorunlu uzaktan eğitim sürecinde/olası tüm sorumluluk öğretmene ya da okul
yöneticilerine bırakılmamalıdır. Ailenin okuldaki eğitim öğretim süreçlerine katılımı da sağlanmalıdır. Okulun tüm paydaşları bu konuda
sorumluluk almalıdır. Nitelikli uzaktan eğitim derslerinin tasarım ve uygulanmasında etkileşim, katılım ve işbirliğinin desteklenmesinin oldukça
önemlidir.
Covid 19 deneyimi ortaya koyduğu sonuçlar bağlamında internet sorunu çözülmeli, dijital altyapı güçlendirilerek EBA yayınlarının içeriği
geliştirilmeli, dijital okuryazarlık için aileler eğitilmeli, EBA ders saatleri esnek olmalı, okul temelli çalışmalarının arttırılarak okulların kendi ders
altyapısı oluşturulmalıdır. Olası zorunlu uzaktan eğitim durumuna karşın öğretmen, öğrenci ve ailelerin iletişim aracı eksikliği (telefon tablet,
bilgisayar vb.) giderilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Covid 19, Sınıf Öğretmeni, Bilişim Teknolojisi, Çevrimiçi Öğretim, Nitel