Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ulusal Çay Kongresi, Rize, Türkiye, 21 - 23 Mayıs 2024, ss.1
Ülkemizde çay plantasyonları başlangıçta Çin ve Assam çayı varyetelerinin melez tohumları ile kurulmuş olup sonraki plantasyonların kurulması ve mevcutların yenilenmesi tohumla devam etmiştir. Tohumla çoğaltılan çay bitkisinde yabancı tozlaşma nedeniyle genetik açılım meydana gelmiştir. Bunun sonucunda, ülkemizde aynı çay bahçesinde bile fenotipik, verim, kalite ve gibi özellikler bakımından farklı olan yeni tipler ortaya çıkmıştır. Bu çay bahçelerinden istenilen kalitede çayın alınamaması nedeniyle çay bahçelerinin yenilenmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Çay bahçelerinin yenilenmesi için ıslah edilmiş çeşitlere ihtiyaç vardır. Melezleme ıslahında ebeveynlerin çiçek tozu performanslarının oldukça önemli olduğu ve melezlemede başarıyı etkileyen en önemli etken olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada TÜBİTAK 1007 projesi kapsamında Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ve ÇAYKUR, Atatürk Çay ve Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü ile birlikte Doğu Karadeniz Çay Üretim Bölgesi’nden seleksiyonla elde edilen morfolojik ve biyokimyasal özellikler bakımından üstün olarak belirlenen 10 farklı çay genotipi (53 KA 12, 53 KA 10, 61 AK 29, 61 SÜ 31, 61 HA 52, 61 OF 50, 08 BO 18, 53 ÇE 184, 53 ÇE 204, 53 PA 104) kullanılmıştır. Bu genotiplerden 2023 yılının Eylül -Aralık aylarında çiçek tomurcukları toplanarak çiçek tozu canlılık, çimlenme ve üretim miktarı belirlenmiştir. Çiçek tozu canlılık düzeyleri TTC (2-3-5-trifenil tetrazolium klorid), çimlenme oranları petride agar, çiçek tozu miktarı ise Hemositometrik yöntemle belirlenmiştir. Çay genotipleri arasında çiçek tozu canlılık, çimlenme oranları ile çiçek tozu miktarı bakımından önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Çay genotipleri arasında canlı çiçek tozu oranı %26 ile %91, yarı canlı %7 ile %56, cansız çiçek tozu %2 ile %41 arasında değişirken, çimlenme oranı %12’lik sakkaroz konsantrasyonunda %26 ile %83 arasında değişmiştir. Bir anterdeki çiçek tozu sayısı en düşük değer ve en yüksek değer olarak sırasıyla 1451 ve 6722 adet bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Camellia sinensis, Çiçek Tozu Canlılığı, Çiçek Tozu Çimlenme Oranı, Çiçek Tozu Üretim
Miktarı, TTC, Petride Agar Yöntemi