Akademik Veri Yönetim Sistemi
10. SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİ SEMPOZYUMU, Rize, Türkiye, 9 - 11 Haziran 2022, ss.186-188
Demokratik vatandaşlık eğitimi, demokrasiyi var etme, kurma, koruma, sürdürme, onu sürekli
geliştirme ihtiyacından ortaya çıkar. Demokrasinin bu yenilenmeye ve yeniden oluşturulmaya açık olan
dinamik ve talepkâr özellikleri onun geleceğine yön verecek olan genç yaştaki bireylerin sahip olmaları
beklenen bilgi, beceri, değer, tutum ve eğilimlerini şekillendirmektedir. Dünya’da ve Türkiye’de
meydana gelen toplumsal, siyasal, ekonomik, kültürel ve küresel birçok gelişme, gerek ülkelerin
vatandaşlık eğitimi politikalarını ve gerekse öğrencilerin sahip olması gereken demokratik vatandaşlık
187
yeterliklerini önemli dere etkilemektedir. Bu etki, öğrencileri demokratik vatandaşlara dönüştürecek
yeterlilikleri kazandırarak, onları gerçek ve günlük hayata hazır hale getirecek olan okullara önemli
sorumluluklar yüklemektedir. Nasıl bir insan? yetiştirmek istendiği sorusunu vatandaşlık eğitiminin
içerik ve amacını belirlemede önemli bir hareket noktası haline getirmektedir. Araştırmada; demokratik
bir sistemde, aktif birer birey olarak kamusal yaşama katılmaları için ortaokuldan mezun olacak olan
(13-14 yaş) öğrencilerin demokratik birer vatandaş olarak hangi yeterlilikleri kazanmaları gerektiği
konusundaki tartışmalara odaklanılmaktadır. Buradan hareketle araştırmanın amacı ortaokuldan mezun
olma çağına gelmiş öğrencilerin sahip olması beklenen demokratik vatandaşlık yeterliliklerine ilişkin
bir çerçeve oluşturabilmektir. Bu doğrultuda Demokratik vatandaşlık yeterliliklerin belirlenmesi için,
bir uzmanlar mutabakatı (consensus) olan Delphi tekniğinden yararlanılmıştır. Delhi’nin ilk turunda
farklı üniversite ve disiplinlerde Demokrasi, vatandaşlık, demokratik vatandaşlık, insan hakları
konularında akademik çalışmalar yürüten 30 akademisyen, aynı konu alanlarında bağımsız çalışmalar
yürüten doktoralı 5 araştırmacı, yüksek lisansını tamamlamış ve doktora sürecinde olan 25 öğretmen ve
doktoralı 1 öğretmen katılımcı olarak araştırmada yer almıştır. Açık uçlu sorularla elde edilen veriler
içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilip, kategoriler ve temalar belirlenmiştir. Araştırma
sonucunda taslak düzeyde öğrencilerin sahip olmaları beklenen 4 farklı yeterlilikler kümesi
belirlenmiştir. Bu bildiri belirlenen dört kümeden biri olan “duyuşsal yeterlilikler kümesi” ile
sınırlıdır. Duyuşsal yeterlikler kümesi içerisinde değerler, tutumlar ve eğilimler kategorilerinde on dört
faklı demokratik vatandaşlık yeterliliği belirlenmiştir.