İLK TÜRK-İSLÂM DEVLETLERİNDE HÜKÜMDARLIK VE HAKİMİYET SEMBOLLERİ

ARSLAN İ.

EKEV AKADEMİ DERGİSİ, cilt.51, sa.51, ss.73-92, 2012 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 51 Sayı: 51
  • Basım Tarihi: 2012
  • Dergi Adı: EKEV AKADEMİ DERGİSİ
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.73-92
  • Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Türkler tarih boyunca bulundukları alanlarda birçok devlet kurmuşlardır. Bu devlet
kurma geleneği İslâm dinini kabul ettikten sonra da devam etmiştir. Kurdukları devletler
ve tarihte oynadıkları rollerden dolayı adlarından sıkça bahsedilen ilk Türk-İslâm devletlerinde
hükümdarlık ve hâkimiyet sembolleri manevî ve maddî olmak üzere iki kısma
ayrılmaktadır. Manevî unsurlar, lâkaplar ve hutbe olarak kendi içerisinde iki kısma ayrılırken
maddî unsurlar ise, sikke, hil’at-tırâz, menşûr, bayrak, saray, taht, tac, çetr, nevbet,
başkent, ğâşiye, yüzük, altın kemer, altın toka, altın kabzalı kılıç ve altın eğerli at gibi
çeşitli bölümlere ayrılmaktadır. Abbâsî Devleti bulunduğu dönem itibariyle zayıf konumda
olmasına rağmen ilk Türk-İslâm devletleri için meşruiyetin ve hâkimiyetin kaynağı
olarak görülmektedir. Bu sebeple ilk Türk-İslâm devletleri hükümdarları tahta çıktıkları
andan itibaren bu sembolleri alma gereğini hissetmişlerdir.
Anahtar Kelimeler: Halife, Hükümdar, Sembol, Hakimiyet, Hükümdarlık.

Throughout history Turks have established many states in the lands they existed. This
tradition of establishing states continued after embracing the religion of Islam. In the first
Turkish-Islamic states whose names are frequently mentioned because of the states they
established and the roles they played the symbols of reign and sovereignty are divided into
two parts as spiritual and material. While spiritual elements are divided into two sections
in itself as titulatures and sermon, material elements are divided into various subdivisions
such as coin, menşûr, flag, palac, throne, crown, chatr, nevbet, capital, ghashiyah, ring,
gold belt, gold buckle, gold handled sword, gold ornamental horse. Although the Abbasid
State was in a weak situation with respect to the period it existed, it is regarded as the
source of legitimacy and sovereignty for the first Turkish-Islamic states. For this reason,
the rulers of the first Turkish-Islamic states felt the necessity of the getting these symbols
right from the moment they ascended to the throne.
Keywords: Khalif, Ruler, Symbol, Sovereignity, Reign.