Akıcı Okuma Becerisinin Değerlendirilmesinde Kullanılabilecek Konuşma Çözümleme Yazılımları: PRAAT ve Eklentileri


Çelebi S., Gülay E.

PROF. DR. MEHMET AYDIN ARMAĞANI, Mediha MANGIR,Şeyma BÜYÜKKAVAS KURAN, Editör, Asos Yayınevİ, Samsun, ss.397-422, 2025

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2025
  • Yayınevi: Asos Yayınevİ
  • Basıldığı Şehir: Samsun
  • Sayfa Sayıları: ss.397-422
  • Editörler: Mediha MANGIR,Şeyma BÜYÜKKAVAS KURAN, Editör
  • Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Akıcı okumanın değerlendirilmesine yönelik yapılan çalışmalarda ölçekle yapılan ölçme ve değerlendirmede güvenilirlik açısından önemli sorunların olduğu dile getirilmiştir. Bu soruna yönelik akıcı okumanın ses çözümleme yazılımlarıyla değerlendirilmesi gerekliliği ifade edilmektedir. Teknolojik gelişmeler sayesinde ses çözümleme yazılımlarının sayısı günden güne artmakta; bunun yanında prozodik ögelerin nicel yollarla tespit edilebilmesi amacıyla bu yazılımlara yeni eklentiler oluşturulmaktadır. Bu yazılımlar, okuma ya da konuşmanın seslem, sözcük ve cümle düzeyinde bölümlere ayrılabilmesine ve konuşmaya ait süre, şiddet, vurgu, odak ve ezginin de nicel olarak tespit edilebilmesine imkân sağlamaktadır. Ayrıca bu yazılımlar sayesinde sesli okuma hataları ve hızı da kolayca saptanabilmektedir.   Araştırmada sesli okuma kayıtlarının prozodik yönden çözümlenebilmesinin yanında sesli okuma hatalarının ve hızının da tespit edilebilmesine imkân sağlayan PRAAT ses çözümleme yazılımı ve eklentilerinin tanıtılması amaçlanmaktadır. Çalışmada PRAAT ile bir okuma ses kaydının metne nasıl dönüştürülebileceği; süre, durak, şiddet, vurgu, ton ve ezginin nicel olarak tespitinin nasıl yapılabileceği uygulamalı olarak anlatılmaktadır. Bu program ve eklentileri sayesinde araştırmacılar, eğitim öğretim ortamlarında  öğrencilerin akıcı okuma yeterliklerini daha bilimsel bir yöntemle tespit edebileceklerdir