Akademik Veri Yönetim Sistemi
100. Yılında 19 Mayıs ve Milli Mücadele, Samsun, Türkiye, 11 - 14 Haziran 2019
Misâk-ı Millî, son Osmanlı Mebûsan Meclisi tarafından 28 Ocak 1920 tarihinde kabul edilen ve İtilâf devletleriyle Osmanlı Devleti arasında yapılacak olan barışın Türkler açısından şartlarını ana hatlarıyla çizen beyannamedir. Bu beyannamenin ilk üç maddesi Arap coğrafyası, Elviye-i Selâse (Kars, Ardahan, Batum) ve Batı Trakya’yla ilgili olup milliyet esasına dayalı olarak devletin sınırlarını konu etmektedir. Beyannamenin diğer maddeleri ise İstanbul ve Boğazların durumu, ekalliyetlere verilecek haklar ve kapitülasyonlarla ilgilidir. Birinci Dünya Savaşı sonrasında kurulmaya çalışılan yeni düzende Türk devletinin asgarî varlık şartlarını ortaya koyan Misâk-ı Millî, başta Mustafa Kemal Paşa olmak üzere Millî Mücadele’yi yürüten kadroların Amasya Tamimi’nden başlayarak Erzurum ve Sivas Kongrelerinde aldıkları kararlarla adım adım şekillenmiştir. Bununla birlikte dönemin basını incelendiğinde, Misâk-ı Millî’de ortaya konulan prensiplere benzer birtakım fikir, öneri ve değerlendirmelerin Mondros Mütarekesi’nden hemen sonra tartışılmaya başlandığı görülmektedir. Bilhassa İstanbul’da yayımlanan gazetelerde savaş sonrasında ortaya çıkan “milliyet prensibi” ve bu çerçevede devletin sınırları, gayrimüslim Osmanlı vatandaşlarının statüsü, İstanbul’un geleceği ve kapitülasyon meselelerine ilişkin çok ciddi öneriler yer almaktadır. Mondros Mütarekesi’nden sonra Osmanlı basınında görülen bu tartışmalar, İtilâf devletlerinin ve İstanbul hükümetlerinin her türlü baskılarına rağmen Türk kamuoyunun kendi geleceğine ilişkin canlı bir tartışma iklimine sahip olduğunu göstermektedir. Ortaya atılan politik yaklaşımların daha sonra filizlenip gelişecek Millî Mücadele’nin temel prensipleriyle örtüşüyor olması ise toplumsal bir mutabakatın ve ortak bir aklın varlığına işaret etmektedir.
Bu çalışma, Misâk-ı Millî’nin kabulünden önce Osmanlı barışına ilişkin olarak dönemin gazetelerinde tartışılan genel yaklaşımları, bu yaklaşımların Misâk-ı Millî prensipleriyle benzer ve farklı yönlerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada, mütareke döneminde birbirinden farklı siyasî eğilimlere sahip gazetelerde yer alan örneklerden hareketle söz konusu durum tartışılacaktır. Çalışmada dönemin önde gelen gazetelerinden Alemdar, Vakit ve Yenigün gazeteleri incelenmektedir. Nitel bir çalışma olan bu araştırmada, elde edilmek istenen verilere dökümantasyon ve kaynak taraması yöntemleri kullanılarak ulaşılacak, elde edilen veriler içerik ve söylem analizine tâbi tutulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Misâk-ı Millî, Millî Mücadele, Alemdar, Vakit, Yenigün.