Eski Türk Yazıtlarındaki yok kıl- ve yok kıs- / kış- Yapısının Tarihî Gelişimi Üzerine

Gürbüz E.

Uluslararası Yunus Emre Sosyal Bilimler Dergisi, cilt.5, sa.5, ss.45-60, 2022 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 5 Sayı: 5
  • Basım Tarihi: 2022
  • Dergi Adı: Uluslararası Yunus Emre Sosyal Bilimler Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Other Indexes
  • Sayfa Sayıları: ss.45-60
  • Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

EVki TUk \a]ﾕWlaUﾕnda ޜޗ(=yok k ﾕ EVki TUk \a]ﾕWlaUﾕnda ޜޗ(=yok k ﾕ ﾕúalﾕm, TI D4) ve ޗ(=\Rk kﾕlWﾕm, BK G4) Rlmak ]eUe iki faUklﾕ biUleúik fiil gUXbX meYcXWWXU. BX iki \aSﾕ, aUaúWﾕUmacﾕlaU WaUafﾕndan a\nﾕ anlamﾕ kaUúﾕladﾕ÷ﾕ dúnceVi\le a\nﾕ úekilde WeUcme edilmiúWiU. OUhRn TUkoeVi d|nemindeki iúleYleUi ile ilgili iVe bX ]amana kadaU aUW ]amanlﾕ biU inceleme \aSﾕlmamﾕúWﾕU. BX oalﾕúmada, faUklﾕ úekilleUde RkXma Ye k|ken |neUileUinde bXlXnXlan ޜޗ(=yok k ﾕ ﾕúalﾕm, TI D4) ifadeVi ile ilgili RkXma Ye \RUXmlama faUklﾕlﾕklaUﾕ ]eUinde dXUXlmXú; ilgili \aSﾕ hakkﾕnda aUaúWﾕUmacﾕlaU WaUafﾕndan ileUi VUlen k|ken |neUileUine de÷inilmiúWiU. ølk RlaUak TUk dilinin ilk \a]ﾕlﾕ belgeleUi Rlan OUhRn Ya]ﾕWlaUﾕnda UaVWlanﾕlan bX \aSﾕ ile ba÷lanWﾕlﾕ RlaUak ｳ\Rk eWmekｴ anlamﾕnﾕ kaUúﾕlamak ioin TUk dilinin WaUihv d|nemleUinde hangi \aSﾕlaUﾕn WeUcih edilmiú RldX÷X Ye bX \aSﾕlaUﾕn meWin ioindeki kXllanﾕmlaUﾕndan haUekeWle kaoﾕncﾕ \]\ﾕldan iWibaUen \ok kﾕl- ve \ok kﾕú-/kﾕs- \aSﾕlaUﾕnﾕn \eUini yok et- \aSﾕVﾕnﾕn aldﾕ÷ﾕ WeVSiW edilmiú, KaúgaUlﾕ MahmXWｶXn ileWWi÷i bilgileU dR÷UXlWXVXnda bXnXn neden ka\naklanmﾕú Rlabilece÷i de÷eUlendiUilmiúWiU. BXnXnla biUlikWe, Tekin WaUafﾕndan ileUi VUlen Ye VRnUaVﾕnda \a\gﾕn biU g|Uú RlaUak kabXl edilen TUkoe kﾕl- fiili ile MR÷Rlca kﾕ- (<*kﾕ-) fiiline dayanarak kﾕl- kelimesinin kﾕ-l- úeklinde Wahlil edilebilece÷i Ye bX dXUXmda ilgili fiildeki -l- mRUfeminin AlWa\ca Vﾕklﾕk oaWﾕVﾕ eki, kﾕú- fiilindeki -ú- morfeminin ise Ana TUkoe *kﾕ- fiilinin iúWeúlik oaWﾕVﾕnﾕ kXUan ek RlaUak de÷eUlendiUildi÷i g|Uú eVaV alﾕnaUak \ok kﾕl- ve \ok kﾕú- \aSﾕlaUﾕ ]eUinden \a]ﾕWlaU d|neminde iúWeúlik ekinin a\nﾕ ]amanda naVﾕl biU iúleYinin RldX÷X Ye ilgili \aSﾕlaUﾕn geoWi÷i ifadeleUin naVﾕl de÷eUlendiUilmeVi geUekWi÷i ]eUinde dXUXlmXúWXU. ﾕúalﾕm, TI D4) ve ޗ(=\Rk kﾕlWﾕm, BK G4) Rlmak ]eUe iki faUklﾕ biUleúik fiil gUXbX meYcXWWXU. BX iki \aSﾕ, aUaúWﾕUmacﾕlaU WaUafﾕndan a\nﾕ anlamﾕ kaUúﾕladﾕ÷ﾕ dúnceVi\le a\nﾕ úekilde WeUcme edilmiúWiU. OUhRn TUkoeVi d|nemindeki iúleYleUi ile ilgili iVe bX ]amana kadaU aUW ]amanlﾕ biU inceleme \aSﾕlmamﾕúWﾕU. BX oalﾕúmada, faUklﾕ úekilleUde RkXma Ye k|ken |neUileUinde bXlXnXlan ޜޗ(=yok k ﾕ ﾕúalﾕm, TI D4) ifadeVi ile ilgili RkXma Ye \RUXmlama faUklﾕlﾕklaUﾕ ]eUinde dXUXlmXú; ilgili \aSﾕ hakkﾕnda aUaúWﾕUmacﾕlaU WaUafﾕndan ileUi VUlen k|ken |neUileUine de÷inilmiúWiU. ølk RlaUak TUk dilinin ilk \a]ﾕlﾕ belgeleUi Rlan OUhRn Ya]ﾕWlaUﾕnda UaVWlanﾕlan bX \aSﾕ ile ba÷lanWﾕlﾕ RlaUak ｳ\Rk eWmekｴ anlamﾕnﾕ kaUúﾕlamak ioin TUk dilinin WaUihv d|nemleUinde hangi \aSﾕlaUﾕn WeUcih edilmiú RldX÷X Ye bX \aSﾕlaUﾕn meWin ioindeki kXllanﾕmlaUﾕndan haUekeWle kaoﾕncﾕ \]\ﾕldan iWibaUen \ok kﾕl- ve \ok kﾕú-/kﾕs- \aSﾕlaUﾕnﾕn \eUini yok et- \aSﾕVﾕnﾕn aldﾕ÷ﾕ WeVSiW edilmiú, KaúgaUlﾕ MahmXWｶXn ileWWi÷i bilgileU dR÷UXlWXVXnda bXnXn neden ka\naklanmﾕú Rlabilece÷i de÷eUlendiUilmiúWiU. BXnXnla biUlikWe, Tekin WaUafﾕndan ileUi VUlen Ye VRnUaVﾕnda \a\gﾕn biU g|Uú RlaUak kabXl edilen TUkoe kﾕl- fiili ile MR÷Rlca kﾕ- (<*kﾕ-) fiiline dayanarak kﾕl- kelimesinin kﾕ-l- úeklinde Wahlil edilebilece÷i Ye bX dXUXmda ilgili fiildeki -l- mRUfeminin AlWa\ca Vﾕklﾕk oaWﾕVﾕ eki, kﾕú- fiilindeki -ú- morfeminin ise Ana TUkoe *kﾕ- fiilinin iúWeúlik oaWﾕVﾕnﾕ kXUan ek RlaUak de÷eUlendiUildi÷i g|Uú eVaV alﾕnaUak \ok kﾕl- ve \ok kﾕú- \aSﾕlaUﾕ ]eUinden \a]ﾕWlaU d|neminde iúWeúlik ekinin a\nﾕ ]amanda naVﾕl biU iúleYinin RldX÷X Ye ilgili \aSﾕlaUﾕn geoWi÷i ifadeleUin naVﾕl de÷eUlendiUilmeVi geUekWi÷i ]eUinde dXUXlmXúWXU.