Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, cilt.4, sa.4, ss.363-380, 2020 (Hakemli Dergi)
Bu çalışmanın amacı, kamu spotlarının sigarayı bırakma üzerindeki etkilerini incelemek ve bonzai için bir
kamu spotu oluşturmak hedeflenmiştir. Bu bağlamda, üniversite öğrencileriyle bir anket çalışması
yapılmıştır. Ankette demografik özelliklerin yanı sıra, madde kullanımına dair sorular yer almaktadır.
Frekans ve ki-kare ilişki testleri uygulanarak anketler analiz edilmiştir. “Sigara kullanımın zararları ile ilgili
bir kamu spotunu gördüğünüzde, tepkiniz ne olur?’’ sorusuna, katılımcıların %25,6’sı “sigarayı bırakmayı en
az bir kez aklıma getiririm” derken, %15,9’u “hemen bir sigara içerim” seçeneğini işaretlemiştir. “Yakın
çevrenizde madde bağımlısı (sigara dışında) var mı?” sorusuna, öğrencilerin %21,3’ünün yakın çevresinde
madde bağımlısı bireylerin bulunduğunu ifade etmiştir. “Size göre madde bağımlığı sorununun Türkiye’deki
boyutu nedir?” sorusuna, öğrencilerin %83’ü “üzerinde durulması gereken ciddi bir boyuttur” cevabını
vermiştir. “Bonzai adlı uyuşturucu maddesini nereden duydunuz?” sorusuna, “televizyon haberleri” başta
olmak üzere, sırasıyla “arkadaş ortamı, internet ve sosyal medya” cevabını vermişlerdir. Bonzai üzerine bir
demarketing (pazarlamama) uygulaması yapmak suretiyle, iki farklı afiş tasarlanmıştır. 2016 yılının kasım
ayında ankete katılan Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İşletme Bölümü öğrencilerine (n=230), anket
bitiminde afişler gösterilerek, afişlerin bonzai kullanımına etkisi ölçülmeye çalışılmıştır. Tasarladığımız
afişlerle karşılaşan üniversite öğrencileri, siyah rengin baskın olduğu korkutucu öğeler içeren afişin, beyaz
rengin baskın olduğu ağlayan anne görselinin kullanıldığı afişten daha etkili ve caydırıcı olduğunu
belirtmişlerdir. Öğrencilerin üniversite panolarında bu afişlerle karşılaşmaları sonucunda, bonzai kullanan
kişilerin bırakmayı düşünebilecekleri ve hiç kullanmamış kişilerin denemeyi düşünmeyebilecekleri sonucuna
varılmıştır.