AIR Öz Belirleme Ölçeği-Öğretmen Formu: Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Cumalı D., Aykut Ç.

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt.5, sa.2, ss.1-11, 2025 (Hakemli Dergi)

Özet

Bu araştırmada, AIR Öz Belirleme Ölçeği–Öğretmen Formunun Türkçeye uyarlanması ve Türk eğitim sistemi bağlamında geçerlilik ve güvenirlik analizlerinin yapılması amaçlanmıştır. Çalışma, 2023–2024 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Rize ilinde 3. ve 4. sınıf düzeylerinde görev yapan sınıf öğretmenleri ile yürütülmüştür. Uyarlama sürecinde çeviri, uzman görüşü alınması, dilsel ve kültürel uyarlamalar ile gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Veriler 300 öğretmenden toplanmış ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile Cronbach Alfa güvenirlik katsayıları kullanılarak analiz edilmiştir. DFA sonuçları, ölçeğin beş faktörlü yapısını doğrulamış ve elde edilen uyum indeksleri (χ²/sd = 1.90, RMSEA = .055, CFI = .94, TLI = .95, SRMR = .04) modelin kabul edilebilir ve mükemmel uyum sınırları içerisinde olduğunu göstermiştir. Güvenirlik analizleri ise ölçeğin alt boyutlarının yüksek iç tutarlılığa sahip olduğunu ortaya koymuş, Cronbach Alfa katsayıları .86 ile .93 arasında bulunmuştur. Bulgular, Türkçe formun öğrencilerin öz belirleme düzeylerini değerlendirmede güvenilir ve geçerli bir araç olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda ölçek, sınıf öğretmenlerine öğrencilerin öz belirleme düzeylerini sistematik biçimde izleme ve öğretim süreçlerini düzenleme olanağı sağlamaktadır. Ayrıca, ölçeğin kapsayıcı eğitim uygulamalarının güçlendirilmesine, öğrenci merkezli öğretim yaklaşımlarının desteklenmesine ve öğretmenlerin kanıta dayalı kararlar almasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Dolayısıyla, Türkçeye uyarlanan AIR Öz Belirleme Ölçeği–Öğretmen Formu hem araştırmacılar hem de uygulayıcılar için öğrencilerin öz belirleme becerilerini bütüncül biçimde değerlendirmeye yönelik önemli bir araç niteliği taşımaktadır.