Akademik Veri Yönetim Sistemi
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, cilt.6, sa.2, ss.554-568, 2025 (Hakemli Dergi)
Çay (Camellia sinensis L.) dünyada farklı kıtalarda ve birçok ülkede ekonomik olarak yetiştiriciliği yapılan ticari bir bitkidir. Bitkinin yaygın kullanımı dışında; yaprak, tohum, çiçek gibi farklı organları gıda dışı değerlendirilmektedir. Bu çalışmada çay bitkisinin gıda sektörü dışında kullanım olanaklarının ve oranlarının, ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenen Rize ilindeki çay üreticilerine uygulanan çevrim içi anket çalışması ile tespit edilerek çayın gıda dışı kullanım potansiyelinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla çay üreticilerine yönelik uygulanan anket çalışması sonuçları istatistik yöntemler kullanılarak değerlendirilmiştir. Anket sonuçlarına göre çay bitkisi yüksek oranda yakacak (%47,8), organik gübre (%33,6) ve süpürge (%29,2) olarak kullanılmaktadır. Ayrıca çay bitkisinin budanmasıyla elde edilen dal artıklarının işlenmesi ile süs eşyası (avize, sepet, kutu) olarak kullanımı da mevcuttur. Çalışma sonuçlarına göre, çay bitkisinin gıda sektörü dışında kullanımının yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. Böylece bölgede yapılacak desteklemeler ile yaş çay hasat sezonu dışında çay üreticilerinin çalışabilmesi için farklı istihdam alanları ortaya çıkabilir. Turizm bölgesi olarak da önemli bir konumda olan Doğu Karadeniz Bölgesi’nde çaya özgü yöresel ürünler ile yeni ve özgün bir pazar oluşması sağlanması ülke ekonomisine de katkı sağlayacaktır.
Tea (Camellia sinensis L.) is a commercial plant grown economically in many countries and on different continents in the world. Apart from the widespread use of the plant, different organs such as leaves, seeds and flowers are evaluated as non-food. The aim of this study was to determine the non-food use potential of tea by determining the usage opportunities and rates of the tea plant outside the food sector through an online survey conducted on tea producers in the province of Rize, determined by the criterion sampling method. For this purpose, the results of the survey conducted on tea producers were evaluated using statistical methods. According to the survey results, tea plants are used as fuel (47.8%), organic fertilizer (33.6%) and broom (29.2%). In addition, the branch residues obtained by pruning the tea plant are processed and used as ornaments (chandeliers, baskets, boxes). According to the results of the study, the use of tea plants outside the food sector should be expanded. Thus, different employment areas can emerge for tea producers to work outside the fresh tea harvest season with the support to be provided in the region. It will also contribute to the country's economy by creating a new and unique market for local tea-based products in the Eastern Black Sea region, which is also a major tourist destination.