Research Information System
in: ESANS YAĞLAR (Aromatik Yağlar), Prof. Dr. Ergin ÖZTÜRK Prof. Dr. Ahmet TEKELİ, Editor, İksad Yayınevi, Ankara, pp.127-148, 2021
Esans yağlar, bitkilerin yaprak, çiçek, kabuk, kök veya meyve gibi
çeşitli kısımlarından farklı yöntemlerle elde edilen, oda sıcaklığı
koşullarında sıvı halde bulunan ve kolaylıkla kristalleşebilen,
çoğunlukla renksiz veya açık sarı renkli, kuvvetli koku ihtiva eden
doğal bileşiklerdir. Oda sıcaklığında buharlaşabildiklerinden “uçucu
yağ”, eter gibi uçucu yapıya sahip olduklarından “eterik yağ”, güzel
koku yaymaları ve kozmetik sanayiinde kullanılmaları dolayısıyla da
“esans” gibi isimlerle tanımlanmaktadırlar (Ceylan, 1983; Erdemgil,
1992).
Esans yağlar, canlı organizmalar tarafından üretilen ve sadece fiziksel
yollarla (presleme ve damıtma) elde edilebilen, bitkinin bütününden
veya taksonomik olarak bilinen bir bitki parçasından izole edilen
uçucu bileşiklerin kompleks karışımlarıdır. Esans yağların kimyasal
yapısında terpenler (terpenoitler), düz zincirli hidrokarbonlar, azot
içeren maddeler ve aromatikler bulunur. Terpenler, uçucu yağların
yapısında bulunan en temel maddelerdendir (Bayrak, 2006; Kılıç,
2008; Baydar, 2009). Kimyasal formülleri (C5H8)n şeklinde gösterilen
terpenlerin; monoterpen, diterpen, triterpen, tetraterpene ve
seskiterpen gibi farklı yapıları mevcuttur. Esans yağlarda özellikle
monoterpen ve bazı seskiterpen bileşikleri mevcutken, diterpenler ve
triterpenler daha çok reçinelerin, balzamların ve steroidlerin yapısına
katılırlar. Aromatikler ise esans yağlarda terpenlerden sonra gelen en
önemli bileşiklerdir.