Akademik Veri Yönetim Sistemi
23. Uluslararası Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumuna (USOS-2025), Ankara, Türkiye, 23 - 26 Ekim 2025, ss.1, (Tam Metin Bildiri)
Bu çalışma, ilkokul öğrencileri arasında giderek artan bir sorun olarak dikkat çeken akran zorbalığı olgusunu ele almaktadır. Zorbalık, bireylerin her yaş döneminde karşılaşabileceği bir problem olsa da günümüzde özellikle ilkokul ve ergenlik çağındaki çocuklar arasında artış göstermesiyle dikkat çekmektedir. Alan yazında fiziksel, sözel, sosyal ve siber olmak üzere farklı türleri bulunan bu kavram; zorba, mağdur ve tanık rolleriyle çok boyutlu bir şekilde değerlendirilmektedir. Alanda birçok çalışma yapılmış ve yapılmaya devam etse de mevcut çalışmaların özetlenmesi, eksik yönlerinin ortaya konması ve gelecekte yapılabilecek araştırmalara ışık tutulması önem arz etmektedir. Bu doğrultuda, bu araştırmanın amacı ilkokulda akran zorbalığı ile ilgili hazırlanmış lisansüstü çalışmaların betimsel ve içerik analizi yaparak dağılımlarını incelemektir. Araştırma, metodolojik bir değerlendirme çalışması olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın evrenini, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nde yer alan akran zorbalığına ilişkin tüm lisansüstü tezler oluşturmaktadır. Evrenin geniş kapsamlı olması nedeniyle yalnızca ilkokul ve akran zorbalığı koşulunu sağlayan tezler örnekleme dahil edilmiştir. Bu bağlamda çalışmaya 52 tez alınmıştır. İncelenen tezler, benzer araştırmalarda da kullanılan “Lisansüstü Tez İnceleme Formu” aracılığıyla değerlendirilmiş; verilerin analizinde ise betimsel ve içerik analizi yöntemlerinden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre incelenen lisansüstü çalışmaların çoğunlukla yüksek lisans düzeyinde olduğu, 2019 yılında, Temel Eğitim alanında, Çukurova Üniversitesi’nde, Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde gerçekleştirildiği; tez danışmanlarının çoğunlukla profesör doktor unvanına sahip olduğu belirlenmiştir. Tezlerde en çok kullanılan anahtar kelimelerin akran zorbalığı, ilkokul öğrencisi ve zorbalık olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca çalışmaların büyük kısmında yöntem bölümünün açıkça belirtilmediği, ancak ifade edilenlerde çoğunlukla nitel yöntem ve ilişkisel tarama modelinin tercih edildiği görülmüştür. Örneklem seçim yönteminin çoğu çalışmada açıklanmadığı; açıklananlarda ise amaçlı örneklem, kolay ulaşılabilir örneklem ve basit tesadüfi örneklemin en çok kullanılan yöntemler olduğu saptanmıştır. Çalışmalarda ağırlıklı olarak ilkokul öğrencileriyle çalışıldığı ve araştırma amaçları arasında etki/ilişki incelemelerinin öne çıktığı görülmüştür. Araştırmada ulaşılan sonuçlardan hareketle, ilkokul düzeyinde akran zorbalığı alanında yapılacak gelecek çalışmalara yönelik önemli önerilerde bulunulmuştur.