Akademik Veri Yönetim Sistemi
10th International Ecology Symposium , Bursa, Türkiye, 26 - 28 Kasım 2020, ss.7-8
Azerbaycan arazisinde dağ-kserofit bitkiliyi Nahçıvan ve Talış bölgelerinde geniş
yayılmıştır. Araştırılan vejeyasyonun florasında 77 familya ve 430 cinse ait 1408 tür ali
sporlu ve çiçekli bitkilerin olduğu belirlenmiştir. Tekçenekliler sınfına ait 330 cins
(79,54%) ve 1120 tür (79,54%), çiftçeneklilere ait ise 90 cinse (19,37%) ait 273 tür (19,37
%) olsuğu belirlenmiştir. Araştırma alanının dağ-kserofit vejetasyonunun familyalara
göre değerlendirildikde 77 familyadan 36’sı 1 cinsle temsil olunmaktadır. Bu cinslere ait
olan tür sayısı ise 1-3 arasında değişmektedir. Cinslerinin sayısı 2 olan familyalar 13’tür,
14 familyanın cins sayısı 3-10, 7 familyanın cins sayısı ise 11-20 arasında deyişir. Cinsi
ve tür sayısı daha fazla olan 2 familyaya rastlanılmaktadır. Bunlardan Poaceae Barnhart.
67 cins (14,62%) ve 154 türle (10,94%), Asteraceae Dumort. familyası ise 57 cins
(13,29%) ve 213 türle (15,12%) temsil olumaktadır. Tür sayısı fazla olan 26 (33,77%)
familyanın 360 cinsine (83,92%) ait toplam 1285 (91,26%) türle temsil olunmaktadır.
Geriye kalan 51(66,23%) familya ise 1 taksonla temsil olunmakla toplam 123 (8,74%)
türle temsil olunmaktadır.
Flora elementlerini hayat formlarına göre sınıflandırdığımızda: ağaçlar-29(2,06%),
çalılar-90(6,39%), yarıçalılar-4(3,06%), çalıcıklar-6(0,43%), yarıçalıcıklar-28 (1,99%),
biryıllik, bir-ikiyıllik otlar-363 (25,78%) ve çok yıllık otdurumlar-589(41,83%) şeklinde
bir veri durumu ortaya çıkmaktadır. Floranı fitoekolojik qruplara göre
değerlendirdiğimizde: kserofitler: 1230 taksonla (87,36%), mezofitler-110(7.81%),
kseromezofitler-2(1,49%), mezokserofitler -31(2,20%), psikromezofitler - 1 (0,07%) ve
higrofitlerin -15(1,07%) olunduğu belirlenmiştir. Liliaceae Juss., İridaceae Juss.,
Hyacinthaceae Batsch, Papaveraceae Juss., Cistaceae Juss., Euphorbiaceae Juss.,
Crassulaceae DC., Valerianaceae Batsch, Campanulaceae Adans, Orobanchaceae Vent.
cins sayısı az olsa da vejetasyonun karakter türleri ile temsil olunmuş ve populasyon
durumu yeterince olan familyalardır.
Dağ-kserofit florasında 164 (11,65%) endemik tür iştirak etmektedir. Bu taksonların 73’ü
Kafkasya, 91’i ise Azerbaycan endemiğidir. Endemik türlerin sayına göre Fabaceae
Lindl., Liliaceae Juss., Lamiaceae Lindl. ve Asteraceae Dumort. daha çox növle temsil
olunurlar. Kafkasya endemik türleri: Astragalus refractus C.A. Mey., -A. xiphidium BgeOnobrychis transcaucasica Grossh, O.cyri Grossh., Medicago cauasica Vass., Allium
transcaucasicum Grossh., Gagea alexeenkoana Miscz., G. caroli kochii Grossh., Nepeta
transcaucasica Grossh., Hieracium hohenackeri Schultz; Azerbaycan endemikleri ise:
Astragalus podocarpus C.A. Mey., A. megalotropis C.A.Mey., A.zuvanticus Grossh., A.
hüsseinovii Rzazade, Onobrychis heterophylla C.A. Mey., Allium lenkoranicum Miscz.,
A. talischense Miscz., Muscari grossheimii A. Schchian, Scutelliaria prilipkoana
Grossh., Thymus trautvetteri Klok. et Shost., Centaurea hyrcanica S. Bornm., Psephellus
zuvanticus D.Sosn. taksonlarıdır.
10th International Ecology Symposium 26-28 November, 2020 Bursa, Turkey
8
Dağ - kserofit florasında endemik türler toplam floranın % 15,6 -ni teşkil etmektedir, bu
ise Doğu Kafkasya’nın önemli bitki gen merkezlerinden biri olduğunu göstermektedir.
Regionun dağ-kserofit florası çoxsaylı faydalı bitkilerle zengindir. Burada 420 (29,83 %)
yem, 86 (6,11 %) süs, 280 (19,87%) tıbbi, 220 (15,63 %) eterik yağlı, 56 (3,98 %) bal
verən, 125 (8,88% ) vitaminli, 50 qida (3,55 %), 78 (5,54%) zəhərli, 93 (6,51 %) texniki
(kauçuklu, kitrəli, katranlı) bitkiler geniş yayılmıştır.
Floranın ekonomik olarak kullanılması ile rejionun değişik bölgelerinde yem bitkileri ve
tıbbi aromatik bitki rezerlerini artırmak ve organik arıcılığı geliştirmek mümkündür.
Anahtar Kelimeler: Dağ-kserofit, flora, Azerbaycan