Akademik Veri Yönetim Sistemi
YUNUS EMRE-MEHMET AKİF ARMAĞANI TÜRK DİLİ ARAŞTIRMALARI-II, Doç. Dr. Ümit Hunutlu,Öğr. Gör. Dr. Emrah Seferoğlu,Öğr. Gör. Dr. Mehmet Fatih Yılmaz,Öğr. Gör. Figen Tavukçu,Arş. Gör. Seher Erenbaş Pehlivan, Editör, Akçağ Yayınları, Ankara, ss.557-571, 2021
Yaşadığımız coğrafya içerisinde yer alan fizikî veya doğal her türlü unsur, insanın kendi duygu ve fikirlerini aktarmada önemli bir etkendir. Özellikle fizikî coğrafyada temelde olduğu gibi geniş bir alana yayılan su kütleleri, soyut kavram alanı içerisinde de su adı (hidronim) çerçevesinde pek çok nesnenin genişliğini, büyüklüğünü, bolluğunu aktarır. Bu nedenle su adı başlığı altında bahr, deniz, derin, derya, göl, sel, su, talay ve umman terimleri değerlendirilmiştir. Tarihî lehçelerden Karahanlı, Harezm, Kıpçak ve Eski Anadolu Türkçesi metinleri taranıp, suadcıl sözcüklerle ilgili en uygun örnekler verilmeye çalışılmıştır. Çağdaş Türk lehçelerinden ise özellikle Kıpçak ve Oğuz grubunda terimlerin ‘bol, çok’ anlamını tespit edip, orijinal sözlüklerden örnekler eklenmiştir. Günümüz Türkçesindeki metinlerden de, bir şeyin/nesnenin bolluğunu, çokluğunu metafor olarak aktardığına dair pek çok örnek verilmiştir. Bu sözcüklerin söz öbekleri içerisinde fiilin ya da ismin yönünü ‘çok’ olarak nitelediği ve bazı yer adlarında yeradcıl belirteç (indikatör) olarak yer aldığı, hatta ‘biraz, pek çok’ anlamıyla da miktar zarfı olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu bakımdan bu çalışmada; su adlarının ‘genişlik, bolluk, çokluk; bol, çok’ kavramı, hem tarihî lehçenin metinlerinde ve günümüz Türkçesinde hem de yer adlarında ve çağdaş Türk lehçelerinin metinlerinde müstakil olarak ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Su Adı, Metafor, Söz Öbekleri, Yer Adları, Miktar Zarfı.