Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ulusal Çay Kongresi, Rize, Türkiye, 21 - 23 Mayıs 2024, ss.28-29
Çay (Camellia sinensis (L.) O. Kuntze), tFropik ve subtropik bölgelerde yetişen her dem yeşil ve ticari öneme sahip bir bitkidir. Yetiştiriciliğinin yapıldığı diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de üreticisi için önemli bir gelir kaynağı olan çay, aynı zamanda; yüksek eğimli ve dağlık bölgelerden oluşan engebeli arazilerin de ekonomiye kazandırılmasına fırsat veren ve ekonomide yeni katma değerler oluşturma potansiyeli yüksek, stratejik bir endüstri bitkisidir. Yıllık toplam yağış isteği en az 2000 mm olmalı ve yıl içerisinde düzenli olarak yayılış göstermelidir. Bol yağışlı ve asit (pH 4,5-6) karakterli toprakta ekonomik olarak yetiştirilebilmektedir. Ülkemizin Doğu Karadeniz Bölgesinde yetiştirilmekte olup üretiminin büyük kısmı Rize ili ve ilçelerinde yapılmaktadır. Çayın ekolojik istekleri dikkate alındığında, çayın ülkemizde Doğu Karadeniz Bölgesinde ekonomik olarak yetiştirilebileceği anlaşılmış ve çay tarımı için gerekli girişimler 1930’lu yıllarda başlamıştır. Ülkemizde ilk çay bahçeleri Gürcistan’dan getirilen tohumlarla kurulmuştur. Bu durum çok farklı homojen olmayan çay bahçelerinin oluşmasına neden olmuştur. Günümüzde çay bahçelerinin yenilenmesi çalışmaları başlatılmıştır ve bunun için de klonal olarak yetiştirilen çay fidanlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Çayda klonal çoğaltmada en yaygın kullanılan yöntem çelik ile çoğaltmadır. Bu tez çalışmasında, üç farklı çay çeşidinde farklı çelik tipleri ve köklenme ortamlarının köklenme ve fidan kalitesi üzerine etkileri incelenmiştir. Çalışma, 2021-2023 yılları arasında Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Ziraat Fakültesi Çay Araştırma ve Uygulama serasında yürütülmüştür. Çelik alınarak üretilen fidanlarda; köklenme oranı, sürgün ve gövde uzunluğu, gövde kalınlığı, fidan kalitesi, kök sayısı, kök gelişimi, kök uzunluğu ve kök ağırlığı gibi kriterler incelenmiştir. Çelik tipinin köklenme oranı üzerine etkileri incelendiğinde en iyi köklenmenin iki gözlü odun (%76,20) ve tek gözlü odun çeliklerinde (%76.10) olduğu görülmektedir. Tek gözlü ve iki gözlü yeşil çeliklerin köklenme oranları ise sırası ile %74,39 ve %74,17 olarak bulunmuş ve aynı grupta yer almıştır. Köklenme ortamının köklenme oranları üzerine etkileri incelendiğinde ise en iyi köklenmenin torf+vermikülit ortamında elde edildiği (%98.25), perlit ortamında ise %52.18 oranında bir köklenmenin olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Çay, Çelik, Fidan, Köklenme, Perlit, Torf