Müteşabih Kavramı Çerçevesinde Müfessirlerin Teori-Pratik Tutarlılığı Meselesi


Cansız V.

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sa.21, ss.185-210, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

Müfessirler müteşâbih konusunu Âl-i İmrân 3/7. âyet bağlamında ele almakta ve bu ayetteki “müteşabihat” kelimesinin ne anlama geldiğiyle ilgili çeşitli değerlendirmeler yapmaktadırlar. Müteşabih olan âyetlerin Allah'tan başkası tarafından bilinemeyeceğini savunmalarına rağmen, müfessirlerin müteşabih kapsamında değerlendirdikleri bazı hususlarla ilgili geniş izahlara yer verdikleri görülmektedir. Bu çalışmada önce usul eserlerinde (fıkıh usulü ve ulûmü’l-Kur’ân) sonra da tefsir kaynaklarında müteşabih konusunun nasıl ele alındığı incelenmektedir. Ayrıca te’vîlinin bilinip bilinemeyeceği konusunda müfessirlerin müteşabih meselesine yaklaşımları tespit edilmekte ve müteşâbih konuları arasında zikredilip mahiyetinin bilinemeyeceği ifade edilen “hurûf-ı mukatta‘a, Allah’ın sıfatları ve fiilleri” gibi hususlar üzerinden teori-pratik tutarlılığının değerlendirilmesi yapılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Fıkıh usulü, Ulûmü'l-Kur'ân, , Müteşâbih, Tutarlılık.

Abstract: The commentators deal with the subject of mutashabih within the framework of Âl-i İmrân 3/7 verse and make various evaluations about what the word “muteshabihat” in this verse means. Although the commentators argue that the mutashabih verses cannot be known by anyone other than Allah, it is seen that they include extensive explanations about some of the issues they consider within the scope of mutashabih. In this study, firstly, it is examined how the subject of mutashabih is handled in the works of methodology (fiqh method and ulûmü'l-Kur'an) and then in the tafsir sources. In addition, the approaches of the commentators to the mutashabih issue regarding whether its ta'wîl can be known or not, are determined, and the theory-practice consistency is evaluated through issues such as "hurûf-ı mukatta'a, Allah's attributes and actions", which are mentioned among the mutashabih topics and stated that their nature cannot be known.