Akademik Veri Yönetim Sistemi
5. Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayı, Kocaeli, Türkiye, 30 Kasım - 01 Aralık 2021, ss.1
Etkileri her geçen gün artarak fark edilen küresel ısınma ile birlikte Antarktika kavramı da
günlük yaşantımızda yerini almaya başlamıştır. Her gün yazılı, basılı veya görsel medya da
Antarktika ile bilgiler paylaşılmakta ve insanların bu kıta ile ilgili daha fazla bilgi sahibi
olunmaları beklenmektedir. Bu bilgiler doğru kaynaklardan elde edilmiş olsa dahi bireylerde
çeşitli yanılgıların oluşmasına neden olabilmektedir. Bireylerin belirgin bir konu ile ilgili
sahip oldukları bilişsel yapıların ortaya çıkarılmasında kullanılan en etkili tekniklerden biri
Kelime İlişkilendirme Testleri (KİT)’dir. KİT herhangi bir kavramla ilgili bireyin aklına gelen
ilk kelimeleri sıralaması olarak tanımlanabilir. Birey farkında olmasa da bilinçaltında o
kavramla ilgili en baskın bilgilerini öncelikli olarak ifade eder veya yazar. Yapılan çalışmalar
anlamsal bellekteki bilginin öğrenme ile doğru orantılı olduğunu, dolayısıyla öğrenilen
bilgilerin hızlı bir şekilde ortaya çıkacağını göstermektedir. Bu çalışmada da ortaokul
öğrencilerinin Antarktika ile ilgili bilişsel yapılarını ortaya çıkarmak amacıyla KİT’den
faydalanılmıştır. Çalışmaya üç farklı devlet orta okulunun 5, 6, 7 ve 8. sınıflarında okuyan
281 öğrenci gönüllü olarak katılmıştır. Öğrencilerin %57,65’i kız (n:162) %42,34’ü erkektir
(n:119). KİT’den elde edilen veriler frekans analizine tabi tutularak cinsiyete göre tablolar
oluşturulmuştur. Antarktika ile ilişkilendirilen kelimelerin ilişki düzeylerini belirlemek için
Kesme Noktası tekniği kullanılmıştır. Verilerin analizinden elde edilen bulgulara göre her iki
cinsiyette frekansı en yüksek kelimenin “soğuk” (Kız f :74; Erkek f :35) olduğu belirlenmiştir.
Soğuk kelimesini “kutup ayısı” (Kız f :67; Erkek f :33) takip etmiştir. Kız öğrenciler üçüncü
olarak “penguen” (f:54) kelimesine yer verirken erkeklerde “buz” (f:30) kelimesi daha fazla
tekrarlanmıştır. Kızlarda bu kelimeleri kıta (f:48), buzul (f:46), kar (f:36), İglo (f:19);
erkeklerde ise penguen (f:21), buzul (f:21), su (f:19), kıta (f:18) takip etmiştir. Frekansı daha
düşük olan kelimelerde ise Kuzey kutbunun özelliklerini taşıyan kelimelerin sayıca fazla
olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda öğrencilerin Antarktika’yı soğukla
ilişkilendirdikleri, Antarktika’nın bilimsel özelliklerine vurgu yapan kelimelerin daha az
sayıda olduğu, özellikle kutup ayısı ve Iglo gibi kuzey kutbuna ait özelliklerin frekans
sayılarının yüksek olması öğrencilerin Antarktika’yı Kuzey kutbu ile karıştırdıkları sonucunu
ortaya koymaktadır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar neticesinde öğrencilerin Antarktika
ile ilgili bilişsel yapılarının geliştirilmesinde her iki kutbun karşılaştırmalı öğretimi önerilir.