Akademik Veri Yönetim Sistemi
İstanbul Kitabevi, İstanbul, 2025
Övgü, âlemlerin Rabbı olan Allah’a mahsustur; Allah’ın rahmeti de, rasûllerin en şereflisi, nebilerin sonuncusu olan Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’e, onun aile efradı ve ashabının tümü üzerine olsun.
Günümüzde geleneksel ve tamamlayıcı tıp yaklaşımlarının artan önemiyle birlikte, Hz. Peygamber’in tıbbi açıklamalarının incelenmesi ve günümüz tıp bilgisiyle karşılaştırılmasının gerekliliği ortaya çıkmıştır. Hadislerde yer alan tıbbi bilgiler, ayrıntılı çalışmalarla ele alınmalıdır. Hz. Peygamber her hastalığın tedavi edilebileceğini vurgulamış, tedavi yöntemlerini açıklamış ve koruyucu sağlık uygulamalarını teşvik etmiştir. Ayrıca sadece koruyucu hekimlikle sınırlı kalmayıp tedavi edici hekimlik, psikoloji, beslenme gibi birçok alanda değerli bilgiler sunmuştur.
Hz. Peygamber toplumun temel sorunlarına ilgi göstermiş ve devlet başkanlığı, komutanlık, öğretmenlik, hâkimlik ve hekimlik gibi farklı alanlarda insanlara rehberlik etmiştir. Sağlığın imandan sonraki en büyük nimet olduğunu vurgulamış, kendi sağlığına ve çevresindekilerin sağlığına önem vermiş, dönemin tedavi yöntemleriyle ilgilenmiş ve insanları tedavi olmaya teşvik etmiştir. Ayrıca hastalıklara karşı tedbir almayı öğütlemiş, sebeplere başvurmayı teşvik etmiş ve her çabanın ardından sabır ve tevekkülü önermiştir.
Hz. Peygamber, tıbbi tedaviler ve ilaçlar hakkında ayrıntılı bilgiler vermek yerine temel sağlık prensiplerini açıklamış ve genellikle kolayca temin edilebilen ve çok yönlü faydaları olan gıdaları ve bitkileri tavsiye etmiştir. Bu tavsiyeler zaman içinde ‘Tıbb-ı Nebevi’ adı verilen bir ilim dalının oluşmasına yol açmıştır. Tıbb-ı Nebevi, ‘Hz. Peygamber’in insan bedeninin beslenmesi ve korunmasına dair öğretilerini içeren bilimdir,’ şeklinde tanımlanabilir. Hem eski tıp hem de modern tıp, hastalıkları teşhis etmek, tedavi etmek ve insanların sağlığını korumak amacıyla çalışır, ancak tedavi yöntemleri ve uygulamaları farklılık gösterir. Bu nedenle geleneksel ve tamamlayıcı tıp ile modern tıp birbirini tamamlayan yaklaşımlardır ve insanların sağlığını korumaya ve iyileştirmeye yönelik olarak bir arada çalışmalıdır.
Hem geleneksel hem de modern tıp uzmanlarının bilgi birikimlerini insanlığın hizmetine sunmaları önemlidir ve bu görevleri asla unutulmamalıdır.
Bu hacmi küçük ve mütevazı eserimiz, İbn Kayyim el-Cevziyye’nin et-Tıbb-ı Nebevi adlı eserinden büyük ölçüde istifade edilerek hazırlanmış bir çalışmadır. Amacı, sağlam ve güvenilir kabul edilen hadisleri ve bu hadislere dair görüşleri bir araya getirerek Tıbb-ı Nebevi konusunu ele almaktır. Ayrıca klasik tıbbi nebevi kitaplarının ötesine geçerek modern tıp perspektifinden bitkisel ilaçlar, hastalıklar, koruyucu ve tedavi edici tıp konularını okuyucuya sunmayı hedeflemektedir. Kitaptaki bilgiler reçete niteliği taşımamakta, bilgilendirme amacı gütmektedir. Modern tıbbi araştırmalarla birlikte Tıbb-ı Nebevi’yi temel alarak yapılan daha fazla araştırma, yeni bilgilerin keşfedilmesine ve insanlığın hizmetine sunulmasına katkı sağlayabilir. Bu, modern tıp alanının gelişimine önemli bir katkı yapmanın yanı sıra, İslam dinini daha geniş kitlelere ulaştırmakta da etkili bir araç olabilir.
Kitabın yazım sürecinde, hadislerin tahricinde Arapça kaynakların incelenmesi ve tercümesi konularında değerli katkılarda bulunan Bahadır Başaran hocama, tıbbi perspektiften önemli destekler sağlayan Dr. Abdussettar Yavuz’a ve kitabın yayınlanması için sürekli motivasyon kaynağım olan değerli dostum Halid Yaşar’a, kitabın basım fikrimi duyduğunda tüm samimiyetiyle destekleyen İstanbul Tıp Kitabevi çalışanı Gökhan Bey’e ve Seda Hanım’a teşekkürlerimi sunarım.
Eserdeki tüm güzel işler Allah’a, tüm hatalar ise nefsime aittir. Hatalı bulunan bölümler hakkında geri bildirim almak da benim için son derece değerlidir ve memnuniyetle karşılanacaktır. Gayret bizden muvaffakiyet Allah’tandır.
Praise is due to Allah, the Lord of all worlds. May Allah's mercy be upon the noblest of messengers, the last of the prophets, Muhammad (peace and blessings be upon him), his family, and all his companions.
With the increasing importance of traditional and complementary medicine in modern times, there has emerged a need to examine the medical explanations of the Prophet (PBUH) and compare them with contemporary medical knowledge. The medical information found in the Hadith should be addressed in detailed studies. The Prophet (PBUH) emphasized that every disease could be treated, explained treatment methods, and encouraged preventive health practices. Furthermore, he not only provided insights into preventive medicine but also shared valuable knowledge in areas such as curative medicine, psychology, and nutrition.
The Prophet (PBUH) showed interest in the fundamental issues of society and guided people in various fields such as leadership, military command, teaching, judicial roles, and medicine. He emphasized that health is the greatest blessing after faith, gave importance to his own health and the health of those around him, was involved with the medical practices of his time, and encouraged people to seek treatment. Additionally, he advised taking precautions against diseases, encouraged using causes and means, and recommended patience and reliance on Allah after every effort.
Rather than providing detailed information on medical treatments and medicines, the Prophet (PBUH) explained basic health principles and generally recommended foods and herbs that are easily accessible and have a wide range of benefits. These recommendations led to the formation of a branch of science known as "Prophetic Medicine" (Tıbb-ı Nebevi). Tıbb-ı Nebevi can be defined as the science that contains the teachings of the Prophet (PBUH) regarding the nourishment and protection of the human body. Both ancient and modern medicine work to diagnose diseases, treat them, and maintain the health of people, but the methods and practices of treatment differ. Therefore, traditional and complementary medicine and modern medicine are complementary approaches that should work together to protect and improve people's health.
It is important for both traditional and modern medical experts to contribute their knowledge to the service of humanity, and this responsibility should never be forgotten.
This modest work, which is relatively small in size, has been prepared largely using Ibn Qayyim al-Jawziyya’s book At-Tibb al-Nabawi. Its aim is to bring together the sound and reliable Hadiths and the views related to these Hadiths and discuss the topic of Prophetic Medicine. Additionally, it seeks to go beyond classical prophetic medicine books and present herbal medicines, diseases, and both preventive and curative medical topics from the perspective of modern medicine to the reader. The information in this book is intended for informational purposes and does not serve as a prescription. With more research based on Prophetic Medicine in conjunction with modern medical studies, new knowledge can be discovered and contributed to the service of humanity. This could significantly contribute to the development of modern medicine while also serving as an effective tool to spread Islam to wider audiences.
During the writing process of this book, I would like to express my sincere thanks to Bahadır Başaran, who provided valuable contributions in the review and translation of Arabic sources of Hadith, to Dr. Abdussettar Yavuz, who provided important support from a medical perspective, to my dear friend Halid Yaşar, who was a constant source of motivation for the publication of this book, and to Gökhan Bey and Seda Hanım from Istanbul Tıp Kitabevi, who supported me wholeheartedly when I first shared the idea of publishing this book.
All the good work in this book is due to Allah, and any mistakes are my own. Feedback on any errors found in the text would be highly appreciated and will be gladly received. Effort is ours, success is from Allah.