Kurt Z.
5. Uluslararası Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, 25 - 28 Haziran 2025, ss.623-624, (Özet Bildiri)
-
Yayın Türü:
Bildiri / Özet Bildiri
-
Sayfa Sayıları:
ss.623-624
-
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Adresli:
Evet
Özet
Kubbeler, mimari yapılarda geniş açıklıkları geçmek
amacıyla kullanılan, çoğunlukla yarım küre şeklinde kurgulanan eğrisel taşıyıcı
elemanlardır. Yükleri genellikle basınç gerilmeleri oluşturacak şekilde kabuk
davranışıyla çevresel taşıyıcılara iletirler. Tarihsel süreçte cami, kilise ve
anıtsal yapılarda hem estetik hem de yapısal amaçlarla sıkça tercih
edilmişlerdir. Dağlık bölgelerde veya kaya düşme riski taşıyan şevli arazilerde
inşa edilmiş veya edilecek olan beton kubbelerin ani ve yüksek enerjili darbe
yüklerine maruz kalabilmesi olasıdır. Bu bağlamda, düşey doğrultuda belirli
yüksekliklerden düştüğü kabul edilen küre şeklindeki kaya kütlelerinin beton
kubbe yüzeyine çarptıktan sonra oluşturduğu yer değiştirme miktarları ve bu
değerlerin yapısal hasarlara sebep olup olmadığı yapı mühendisliği açısından
önemli olmaktadır. Bu çalışmada, farklı yüksekliklerden düşen (15-75 m) kaya
kütlelerinin etkisi altında beton kubbe yapılarında meydana gelen yer
değiştirme kaynaklı hasar oluşumunu incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada
Mohr-Coulomb beton modeli kullanılmıştır. Elde edilen yer değiştirme değerleri
uluslararası yönetmeliklerin önerdiği sehim sınırları ile karşılaştırılarak
kubbe yapılarda hasar değerlendirmesi yapılmıştır. Analizlerde ANSYS Workbench
programı yardımıyla sonlu elemanlar yöntemi kullanılarak çeşitli çarpma
senaryoları modellenmiş ve etki enerjisine bağlı olarak hasar durumu
belirlenmiştir. Araştırma sonuçları, benzer türdeki yapıların tasarımı ile
mevcut beton kubbelerin korunmasına yönelik sınır değerlerin tanımlanmasına
katkı sunmaktadır. Ayrıca, darbe yüklerine karşı yapısal dayanımın artırılması
amacıyla geliştirilecek mühendislik çözümleri için temel bir veri kaynağı
oluşturmaktadır.