Anlamdaş Kelimelerin Tarifi Meselesi ve Misallerle Çözüm Teklifleri

Orun, cilt.1, sa.1, ss.81-99, 2025 (Hakemli Dergi)

Dilde anlamdaşlığın olup olmadığı tartışılan konulardan biri olmaya devam etmektedir.

Bu noktada önemli bir problem de sözlüklerin, anlamdaş kelimeleri müstakil olarak

değil birbirleriyle tarif etme yolunu tercih etmesidir. Bu durum da sözlük kullanıcılarının

kelimeler arasındaki anlam ve kullanış farkını idrak edememesine ve bu doğrultuda da

zihin ve ifade dünyalarında kısır bir döngü içinde dolaşmalarına sebebiyet vermektedir.

Bu çalışmada da Türkçede anlamdaş olarak görülen bazı kelimeler arasındaki anlam ve

kullanış farklılıklarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu kelimeler şunlardır: yüz, çehre,

sima, surat; arzulamak/arzu etmek, dilemek, istemek; izin, müsaade, ruhsat. Araştırma

nitel araştırma deseninde yürütülmüş, doküman incelemesi yapılmıştır. Araştırmanın

veri kümesini sözlükler ile örnek kullanımları içerdiği için derlem ve Türk edebiyatının

seçkin ürünleri olan romanlar oluşturmaktadır. Çalışmada doküman incelemesi ile

toplanan veriler içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Araştırmada, anlamdaş olarak

görülen kelimelerin farklı sözlüklerdeki tarifleri ve örnek kullanışları incelenmiş ve bu

kelimelerin anlam ve kullanış farklılıkları ortaya koyulmaya çalışılmıştır.