Abduh-Reşid Rızâ ve Tabâtabâî’nin Tefsirlerinde Kadın Konusuna Yaklaşımlar


Creative Commons License

Çelik İ.

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt.16, ss.346-371, 2019 (Hakemli Dergi)

Özet

XIX. yüzyılda etkili olmaya başlayan modernleşme hareketleriyle birlikte kadın konusu, temel haklar, toplumsal cinsiyet, toplumdaki statüsü gibi farklı boyutları ile İslâm dünyasının gündemini meşgul etmeye başlamıştır. Bu konu XXI. yüzyılda da aynı sorunlar çerçevesinde tartışılmaya devam etmektedir. Abduh (1849-1905)-Reşid Rızâ (1865-1935) ve Tabâtabâî (1904-1981), İslâm dünyasının kadına yönelik olumsuz bakışını, temelde Kur’an ve sahih hadis kaynaklarından uzaklaşmaya bağlamışlardır. Abduh ve Reşid Rızâ, İslâm’da kadının değerli olduğunu, fıtrat açısından erkekle eşit, sorumlulukları ve rolleri hususunda farklı olduklarını ifade etmişlerdir. Miras ve şahitlik gibi konularda, sosyo-ekonomik şartlar gereği, iki taraf içinde farklılıkların olabileceğini belirtmişlerdir. Müslümanlara; Kur’an’a, sahih hadis kaynaklarına, ilk dönem saf din anlayışına dönmeyi tavsiye etmişlerdir. Tabâtabâî ise Şîa’nın geleneksel kadın algısının dışına çıkamamakla birlikte, kadının değeri/konumu ve kadın-erkek eşitliği hususunda önemli fikirler ileri sürmüş, insanlık tarihinde problem olarak ele alınan kadın konusunun din referanslı değil, eril bakış açısı, gelenek ve kültürel farklılıklardan kaynaklandığını ileri sürmüştür. Kadının duygusal naifliğine; iş hayatında sınırlı alanlarda olması gerektiğine, zevcelik ve annelik rollerinin kadın için asıl varlık gerekçesi olduğuna dikkat çekmiştir. Bu makalede kadının değeri/konumu, kadın-erkek eşitliği, Abduh-Reşid Rızâ ve Tabâtabâî’nin tefsirlerinin içerik analizi yapılarak değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Kadın, Kadın-Erkek Eşitliği, Abduh, Reşid Rızâ, Tabâtabâî

With the modernization movements in the 19th century, the issues related to women - with its different dimensions such as fundamental rights and status in society - started to enter into the agenda of the Islamic world. All these issues continue to be discussed within the same framework in the 21st century. Abduh (1849-1905), Rashid Riẓa (1865-1935) and Tabātabāī (1904-1981) linked basically the negative views of the Islamic world towards women to the distancing from the Qur’an and Sunna, the foundational sources of Islam. Abduh and Rashid Riẓa categorically observed that women are valuable in Islam and that men and women are equal in terms of nature but different in terms of their responsibilities and roles. They also stated that there may be produced different rulings and opinions between two genders on issues, such as heritage and witnessing because they are related to socio-economic conditions that are inherently changeable. They recommended Muslims to return to the Qur'an, the authentic sources of ḥadith and the early understanding of pure religion. Although Tabātabāī did not stray from the traditional Shī’a perception regarding female, he propounded seminal and notable ideas related to the issue of the women valuableness and the equality between women and men. Additionally, he highlighted that the issue of women which is considered as a problem in human history is not based on religion, but on masculine perspective, and traditional and cultural differences. He emphasised the emotional naivety of women and the necessity of their participation in business life even its limited, and he stated that the roles of wifehood and motherhood are the essential existence reason for women. The article evaluates the issue of women valuableness and gender equality, while analysing the content of Abduh-Rashid Rīẓa’s and Tabātabāī’s tafsirs (exegeses) Key Words: Tafsir, Women, Equality of women and men, Abduh, Rashid Rīẓa, Tabātabāī.