Türkiye Ekonomisinde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Belirleyicileri ve Ekonomik Kriz Etkileri


Creative Commons License

Ayla D., Kızıltan A.

Econder 2020 II. Uluslararası İktisat, İşletme ve Sosyal Bilimler Kongresi, Kastamonu, Türkiye, 22 - 24 Temmuz 2020, ss.16-24

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Kastamonu
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.16-24
  • Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), ulusal ekonomilere yapmış oldukları olumlu katkılar ve ödemeler dengesindeki belirleyici rolleri nedeniyle her ekonomi tarafından yakından izlenmektedir. Bu çalışma, Türkiye ekonomisinin 1980-2018 sürecinde gerçekleşen net doğrudan yabancı yatırım girişleri ile kişi başına düşen GSYİH, asgari ücret ve ekonomik kriz değişkenlerinin eşbütünleşme ve nedensellik ilişkilerinin incelenmesini amaçlamaktadır. Ekonometrik bir değerlendirmenin yapıldığı çalışmada, ekonomik kriz değişkeni dışındaki değişkenlerin eşbütünleşme ilişkisine yönelik sınama işlemi Engle-Granger eşbütünleşme testi, nedensellik sınamaları ise hata düzeltmeye dayalı nedensellik analizi (ECM) ve Klasik Granger nedensellik testi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Analiz kapsamında ikili modeller halinde gerçekleştirilen koentegrasyon testi sonuçlarına göre sadece DYY ve asgari ücretler arasında eşbütünleşme ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu tespitin ardından uygulanan ECM sonuçlarına göre ilgili değişkenlerin uzun dönemde karşılıklı, kısa dönemde ise asgari ücretlerden DYY’lere doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi içerisinde olduğu belirlenmiştir. Ek olarak DYY ile eşbütünleşik olmadığı tespit edilen kişi başına GSYİH değişkeni arasındaki olası nedensellik ilişkilerinin sınandığı Klasik Granger testi sonuçlarına göre, kişi başına GSYİH’den DYY’ye doğru tek yönlü bir nedensel etkinin var olduğu tespit edilmiştir. Ekonomik krizleri temsil eden değişkenin nitel olması klasik eşbütünleşme ve nedensellik analizlerine imkân vermediğinde söz konusu değişken ile DYY arasındaki etkileşim için yürütülen regresyon analizi ise t döneminde anlamlı bir sonuç vermezken, 1 gecikmeli dönemde ekonomik krizlerin DYY’leri azalttığını göstermiştir.

Foreign direct investments (FDI) are closely monitored by every economy due to their positive contribution to the national economies and their decisive role in the balance of payments. This study aims to examine the co-integration and causality relationships between the net foreign direct investment inflow in the period of 1980-2018 in Turkish economy and the variables of per capita GDP, minimum wage and economic crisis. In the study in which an econometric evaluation was made, co-integration test of the variables except for the variable of economic crisis was carried out using Engle-Granger co-integration test. Causality tests were performed using error correction causality analysis (ECM) and Classic Granger causality test. According to the results of the co-integration test carried out in binary models within the scope of the analysis, it was determined that there is only co-integration relationship between FDI and minimum wages. According to the results of ECM applied after the aforementioned determination, it was determined that the relevant variables have a mutual causality relationship in the long term and have a one-way causality relationship from minimum wages to FDI in the short term. In addition, according to the results of the Classic Granger test employed to examine possible causality relations between FDI and per capita GDP variable, which was found to be unintegrated, there was a one-way causal effect from GDP per capita to FDI. It is seen that while the regression analysis conducted for the interaction between the variable representing economic crises and FDI did not provide a significant result in the period t as the aforesaid variable is qualitative, economic crises reduced the FDI in the 1-lagged period.