Econder 2020 II. Uluslararası İktisat, İşletme ve Sosyal Bilimler Kongresi, Kastamonu, Türkiye, 22 - 24 Temmuz 2020, ss.16-24
Doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), ulusal ekonomilere yapmış
oldukları olumlu katkılar ve ödemeler dengesindeki belirleyici rolleri
nedeniyle her ekonomi tarafından yakından izlenmektedir. Bu çalışma, Türkiye
ekonomisinin 1980-2018 sürecinde gerçekleşen net doğrudan yabancı yatırım
girişleri ile kişi başına düşen GSYİH, asgari ücret ve ekonomik kriz
değişkenlerinin eşbütünleşme ve nedensellik ilişkilerinin incelenmesini
amaçlamaktadır. Ekonometrik bir değerlendirmenin yapıldığı çalışmada, ekonomik
kriz değişkeni dışındaki değişkenlerin eşbütünleşme ilişkisine yönelik sınama
işlemi Engle-Granger eşbütünleşme testi, nedensellik sınamaları ise hata
düzeltmeye dayalı nedensellik analizi (ECM) ve Klasik Granger nedensellik testi
kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Analiz kapsamında ikili modeller halinde
gerçekleştirilen koentegrasyon testi sonuçlarına göre sadece DYY ve asgari
ücretler arasında eşbütünleşme ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu
tespitin ardından uygulanan ECM sonuçlarına göre ilgili değişkenlerin uzun
dönemde karşılıklı, kısa dönemde ise asgari ücretlerden DYY’lere doğru tek
yönlü bir nedensellik ilişkisi içerisinde olduğu belirlenmiştir. Ek olarak DYY
ile eşbütünleşik olmadığı tespit edilen kişi başına GSYİH değişkeni arasındaki
olası nedensellik ilişkilerinin sınandığı Klasik Granger testi sonuçlarına
göre, kişi başına GSYİH’den DYY’ye doğru tek yönlü bir nedensel etkinin var
olduğu tespit edilmiştir. Ekonomik krizleri temsil eden değişkenin nitel olması
klasik eşbütünleşme ve nedensellik analizlerine imkân vermediğinde söz konusu
değişken ile DYY arasındaki etkileşim için yürütülen regresyon analizi ise t
döneminde anlamlı bir sonuç vermezken, 1 gecikmeli dönemde ekonomik krizlerin
DYY’leri azalttığını göstermiştir.
Foreign direct investments (FDI) are closely monitored by every economy due
to their positive contribution to the national economies and their decisive
role in the balance of payments. This study aims to examine the co-integration
and causality relationships between the net foreign direct investment inflow in
the period of 1980-2018 in Turkish economy and the variables of per capita GDP,
minimum wage and economic crisis. In the study in which an econometric
evaluation was made, co-integration test of the variables except for the
variable of economic crisis was carried out using Engle-Granger co-integration
test. Causality tests were performed using error correction causality analysis
(ECM) and Classic Granger causality test. According to the results of the co-integration
test carried out in binary models within the scope of the analysis, it was
determined that there is only co-integration relationship between FDI and
minimum wages. According to the results of ECM applied after the aforementioned
determination, it was determined that the relevant variables have a mutual
causality relationship in the long term and have a one-way causality
relationship from minimum wages to FDI in the short term. In addition,
according to the results of the Classic Granger test employed to examine
possible causality relations between FDI and per capita GDP variable, which was
found to be unintegrated, there was a one-way causal effect from GDP per capita
to FDI. It is seen that while the regression analysis conducted for the interaction
between the variable representing economic crises and FDI did not provide a
significant result in the period t as the aforesaid variable is qualitative,
economic crises reduced the FDI in the 1-lagged period.