Özel eğitim okullarında görev yapan okul yöneticileri ve özel eğitim öğretmenlerinin çokkültürlü yeterlik algıları

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2024

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ÖZLEM ALAGÖZOĞULLARI

Danışman: Nermin Karabacak

Özet:

ÖZEL EĞİTİM OKULLARINDA GÖREV YAPAN OKUL YÖNETİCİLERİ VE ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENLERİNİN ÇOKKÜLTÜRLÜ YETERLİK ALGILARI

Bu araştırmada özel eğitim okullarında görev yapan okul yöneticilerinin ve özel eğitim öğretmenlerinin çokkültürlü yeterlik algılarının ne düzeyde olduğu çeşitli değişkenler açısından incelenmiş ve okul yöneticilerinin ve özel eğitim öğretmenlerinin çokkültürlü yeterlik algı düzeyleri karşılaştırılmıştır. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma 2022-2023 eğitim öğretim yılında Antalya, Trabzon, Rize il merkezi ve ilçelerindeki Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı özel eğitim okullarında görev yapan okul yöneticileri ve özel eğitim öğretmenleri ile gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmanın örneklemi seçkisiz örnekleme yöntemlerinden basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Araştırma sürecinde belirlenen örnekleme ulaşabilmek amacıyla 11 ilçede toplam 19 özel eğitim okuluna ulaşılmıştır. Araştırmanın geçerlik ve güvenirliğinin yüksek olmasını sağlamak amacıyla veri toplama sürecinde yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu örnekleme 520 adet ölçek dağıtılmış ve 320 adet yönetici ve öğretmenin gönüllü katılımı sağlanmıştır. Araştırma verileri, Başbay ve Kağnıcı (2011) tarafından geliştirilen “Çokkültürlü Yeterlik Algıları Ölçeği” ile toplanmıştır. Toplamda 41 maddeden oluşan ölçek Farkındalık, Bilgi ve Beceri olmak üzere üç alt boyuttan oluşmaktadır. Okul yöneticilerinin ve özel eğitim öğretmenlerinin çokkültürlü yeterlik algılarının cinsiyete, eğitim durumuna, mesleki hizmet süresine, görev yaptıkları eğitim ortamlarında farklı kültürlerden bireylerin bulunmasına, görev yaptıkları şehirlere, yetiştikleri yerleşim yerine, çokkültürlülük ile ilgili eğitim alma durumlarına göre anlamlı farklılıklar gösterip göstermediği tespit edilmiştir. Araştırma verilerinin analizi SPSS programının güncel sürümü ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçları okul yöneticilerinin ve özel eğitim öğretmenlerinin çokkültürlü yeterlik algı puanlarının Farkındalık ve Beceri alt boyutunda yüksekken bilgi boyutunda düşük olduğunu ortaya koymuştur. Okul yöneticilerinin çokkültürlü yeterlik algıları mesleki hizmet süresi ve çokkültürlülük ile ilgili eğitim alma durumlarına göre anlamlı farklılıklar göstermiştir. Özel eğitim öğretmenlerinin çokkültürlü yeterlik algıları ise görev yapılan eğitim ortamlarında farklı kültürlerden bireylerin bulunması ve yetişilen yerleşim yeri değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir.