İlâhî irâde açısından rahmet ve gazap

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: CİHAN YILDIZ

Danışman: Salih Sabri Yavuz

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

İlâhî irâde açısından rahmet ve gazap sıfatlarının incelendiği bu çalışmada, kelâm ekollerinin ilâhî isim ve sıfatlara genel yaklaşımları, irâdenin anlamı ve diğer sıfat gruplarındaki yeri, rahmet ve gazap sıfatlarının kavramsal ve kelâmî açıdan incelenmesi, tezahürlerinin ele alınması ve aralarındaki ilişkiler incelenmiştir. Konunun soyut olması hasebiyle hemen her kültürün, her felsefî grubun, her düşünce akımının söz söyleyebildiği bir alan olduğu görülmektedir. Bu soyut genişlik, konuyu belli bir eksende anlatma ihtiyacı doğurmuştur. Bu sebeple Hanefi- Maturîdî kelâm anlayışını merkeze alınmış, diğer kelâmî görüşlere de yeri geldikçe değinilmiştir. Kelâm ekolleri, sıfatlara yaklaşımlardaki usullerini sıfatların ilişkisinde de korumuşlardır. Selefîler bir sıfatı diğeri ile açıklamayı ta'til kabul ederken, Eş'arîler rahmet ve gazabı ilâhî irâdenin farklı isimleri kabul etmiştir. Bütün fiilî sıfatları ezelî gören Mâturîdîler, rahmet ve gazabı da ezelî birer sıfat olarak Allah'a nispet etmişlerdir. İrâdeyi tekvînî ve teşrîi diye ikiye ayırmak Rahmâniyyetin tekvînî irâde ile Rahîmiyyetin ise teşrîi irâde ile doğrudan ilişkisini göstermektedir. Teşrîi irâdeye karşı direnen kişilere Allah'ın gazap etmesi, gazabın tezâhürlerini yaratması açısından tekvînî irâde ile ilişkilidir. Anahtar Kelimeler: İrâde, tekvin, rahmet, rıza, gazap, teşrî